Се декласифицираа тајните германски документи: Се открива каков бил планот за Косово. Ругова сакал делови од Македонија, а кај Ветон Сурои ставиле голем извичник!

Мојата прва посета на Приштина ми остави впечаток дека албанското говорно подрачје на Косово е убедливо најповолното тло за германско културно влијание. Нема сомнеж дека овде може многу да се постигне со малку финансиски инвестиции…За нашата надворешна политика прашањето на албанското малцинство во Србија не е надворешнополитички проблем, туку проблем со човековите права. Третманот на Србија кон Албанците е срам за цела Европа.

Овие реченици се во извештајот на неименуван германски дипломат испратен во седиштето во Бон по неговата посета на Косово во декември 1991 година со уште двајца колеги. Тие неколку редови и се друго што е напишано во споменатиот извештај би можеле добро да го објаснат процесот низ кој помина Косово во следните 30 години и процесот низ кој се чини дека ќе продолжи и во иднина.

Surroi said (at least according to the German report): "In Europe, new nation states are emerging, e.g. Ukraine. At the end of this process there will also be a united Albania.”

— Michael Martens (@Andric1961) February 3, 2022

Извештајот е дел од декласифицираните германски документи кои сведочат за распадот на СФРЈ, а на својот Твитер профил го објави новинарот Михаел Мартенс, објавувајќи голем фељтон на таа тема во Франкфуртер алгемајне цајтунг. И да не се спомнуваше СФРЈ, лесно можеше да се помисли дека некои делови се напишани вчера, денес или пред една година, бидејќи повеќето суштински прашања се уште се актуелни.

Извештајот ја опишува посетата на тројца дипломати на Косово во декември 1991 година. Нивните имиња не се споменуваат, „бидејќи двајцата се уште се активни во нивните земји“, но се открива дека се од Германија, Велика Британија и Норвешка. Се наведува дека во Приштина отпатувале од Белград и дека германскиот дипломат извештајот го испратил до централата по враќањето во српската престолнина.

Како што беше наведено, во Приштина разговарале со бројни албански лидери, но посебно беше издвоена средбата со Ибрахим Ругова, тогаш неприкосновен лидер на косовските Албанци. Судејќи според извештајот, Ругова на тогашните дипломати тогаш јасно им кажал како ја гледа судбината на Косово ја гледа во случај на опстанок, но и во случајот со распад на тогашна СФРЈ, држава која тогаш во голема мерка беше во војна.

Ако Југославија продолжи да постои, Косово мора да стане рамноправна република. Ако внатрешните југословенски граници се сменат според етнички принципи, сакаме заедница со делови од Црна Гора и Македонија населени со Албанци, рекол тогаш Ругова.

Но, тој тогаш ја изнел и својата визија за статусот на Косово во случај на распад на СФРЈ:

Ако Југославија целосно се распадне, Ругова побара „независна (се)албанска држава“ – се нагласува во извештајот.

Според извештајот на германскиот дипломат, Ругова немал суштински забелешки за поделбата на северно Косово со Србија.

Во однос на евентуалната поделба на Косово, Ругова се покажа како флексибилен, но посочи дека само една општина (Лепосавиќ) има српско мнозинство, пишува дипломатот и додава дека Ругова ја подразбирал екстратериторијалноста на српските манастири и јасни малцински права во независно Косово.

Сепак, во извештајот се наведува импресијата на дипломатот за недвосмислената желба на водачите на косовските Албанци да се обединат со Албанија, и покрај тогашните јасни економски разлики меѓу двете земји.

Повеќето мои соговорници ми рекоа: „Никој во Југославија не размислува во економски рамки. Економските проблеми на Албанија се само привремени“.

Во својата депеша, дипломатот детално известил и за репресијата врз Албанците на Косово: „Отпуштања, самоволни апсења и рации од корумпирани српски полицајци“. Сепак, „нема закана од глад на Косово“, ги цитира дипломатот зборовите на неговите соговорници.

За време на нивната посета на Приштина, дипломатите се сретнаа и со писателот, новинар и политичар Ветон Сурои, еден од најистакнатите косовски интелектуалци. Се наведува дека Сурои ја нагласил потребата од интернационализација на косовското прашање и додаде дека неговото ненасилно решение досега доведе до тоа косовскиот проблем да остане „надвор од игра“. Од извештајот може да се заклучи дека на Сурои не му се допаѓал на некој во Бон, бидејќи покрај неговото име со хемиско пенкало пишува: „Максималист“ со знак на извичник.

На крајот од извештајот се заклучува дека Косово е многу плодна почва за германско инвестирање и културно влијание, но една реченица јасно укажува на насоката во која западните земји, ЕУ и САД, ќе ја спроведуваат својата политика за спорот со Косово:

„Прашањето на албанското малцинство во Србија не е надворешнополитички проблем, туку проблем со човековите права. Третманот на Србија кон Албанците е срам за цела Европа“, се заклучува во извештајот.