‘СИТЕ ЛУЃЕ НА ПУТИН’ – Итно ги собра најмоќните олигарси, протекуваат детали од средбата ‘тешка’ стотици милијарди: “Изборот им е сосема јасен!“

Претседателот на Русија, Владимир Путин минатата недела поканил некои од најбогатите и најмоќните олигарси во земјата во Москва за да ги повика да го стават патриотизмот пред профитот, бидејќи невидените санкции на Западот го загрозуваат богатството и финансиските мрежи кои со години ја отвораат задната врата на Кремљ кон Западот. 

„Одговорен претприемач е вистински граѓанин на Русија, на својата земја, граѓанин кој разбира и делува во нејзините интереси“, кажал Владимир Путин на состанокот на Руската унија на индустријалци и претприемачи (РСПП) и додал: „Тој не крие имот во офшор компании, туку регистрира фирми овде, кај нас и не е зависен од странски власти“.

Руската економија на краток рок се покажа поотпорна отколку што се надеваа западните власти, намалувајќи се за само 2,1 отсто во 2022 година и покрај бранот мерки за изолација на Москва. Сепак, сега растечкиот буџетски дефицит – делумно поради падот на профитот од извозот на фосилни горива – го зголемува ризикот од долгорочни економски проблеми за Русија.

Но, руската клептократија, како што пишува Newsweek, има јасни правила. Олигарсите можат да собираат богатство и да уживаат во него со благослов – и со значителна почит, само од Владимир Путин и неговиот потесен круг во Кремљ. За возврат, најбогатите луѓе во Русија мора да останат надвор од политиката и да му се поклонат на претседателот секогаш кога е потребно. 

„Тие зависат од добрата волја на Владимир Путин“, изјавил за Newsweek, Олег Игнатов, висок аналитичар за Русија во Crisis Group и додал: „Многумина на Запад мислат дека би можеле да влијаат врз него. Сепак, мислам дека тоа не е точно. Тие не можат да влијаат на него. Тој е оној кој може да влијае на нив“.

Владимир Путин добил овации по неговото обраќање на состанокот на РСПП, но се смета дека многумина во руската деловна заедница се вознемирени од целосната инвазија на Украина и санкциите што следеа потоа. Олигарсите, кои со години уживаа во слободата и огромните економски можности на Западот, чувствуваат дека нивните потези и богатство се под зголемен лупа. За повеќето од нив, иднината е лоша за бизнисот, но секоја акција против Кремљ може да испадне нешто уште полошо.

Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, изјави за Newsweek дека нема разлики во мислењата меѓу Владимир Путин и олигарсите. „Во претседателската извршна канцеларија, во деловните кругови, може да се водат дискусии за специјална воена операција и голем број безбедносни аспекти“, кажал Песков во изјавата и додал: „Сепак, ова во никој случај не влијае на апсолутно преовладувачката консолидација и на државата и на општеството околу одлуката на претседателот да спроведе специјална воена операција“.

Меѓу оние кои се сретнаа со рускиот претседател минатата недела имаше 12 особено моќни луѓе во Русија. 11 од нив веќе се на западните санкции поради нивните блиски односи со претседателот и највисоките функционери во Кремљ. Единствениот од нив кој се уште не е санкциониран е сопственикот на гигантската рударска компанија „Мечел“, Игор Жјузин. Овој милијардер во минатото му замеруваше на Владимир Путин, а исто така и го критикуваше во 2008 година поради намалените извозни цени на јаглен и други суровини. Магазинот Forbs ја опиша кризата во односите како „страшен удар“ за Жјузин.

Од останатите 11, осум присуствуваа на самитот со претседателот само неколку часа откако на руските воени сили им беше наредено да се преселат во Украина на 24. февруари минатата година. Сите кои присуствуваа на тој состанок тогаш се најдоа под напад на западните санкции бидејќи средбата со Владимир Путин беше сфатена како израз на поддршка за „специјалната воена операција“.

Алексеј Мордашов, главниот акционер и претседател на „Северстал“ – една од најголемите руски компании за челик и рударство – беше меѓу олигарсите кои присуствуваа на состаноците во 2022 година и повторно оваа година. Вреден речиси 21 милијарда долари, Мордашов некогаш поседуваше удел во Руската банка, која западните власти ја сметаат за личен банкомат на Владимир Путин и неговите клучни сојузници. Мордашов се споменува и во т.н „Панамски документи“, се наведува дека тој великодушно донирал на сојузниците на Владимир Путин и основал десетици офшор-компании преку кои ги финансирал омилените проекти на претседателот додека ја зајакнувал неговата контрола врз низа индустрии во Русија. Во март, италијанската полиција заплени една од неговите јахти – „Lady M“ – која беше закотвена во северното италијанско пристаниште „Империја“.

Но, Игнатов нуди поинаков тип на врска. „Мислам дека на повеќето од овие луѓе не им се допаѓа оваа војна“, вели тој и додава: „Тие се заложници на неговите правила. Тие многу добро разбираат дека ако не ги почитуваат тие правила, ќе го загубат својот имот… би изгубиле сè. Изборот им е целосно јасен“.

„Тоа што се случува во Украина е трагедија за два братски народи. Страшно е што умираат Украинци и Руси, луѓето минуваат низ тешки времиња и економијата пропаѓа. Искрено се надевам дека ќе се најде начин во многу блиска иднина да се реши овој конфликт и да се запре крвопролевањето“, изјавил Мордашов во изјавата испратена до Newsweek. 

„Никогаш не сум бил близок со политиката и отсекогаш сум се фокусирал на градење економска вредност во компаниите за кои работев во Русија и во странство, отворање работни места и поддршка на локалните заедници. Немам апсолутно никаква врска со појавата на актуелните геополитички тензии и навистина не разбирам зошто ми беа воведени санкции“, тврди тој во изјавата за весникот.

Леонид Микелсон, кој се претпоставува дека има повеќе од 21 милијарда долари на сметката, се збогатил од руските фосилни горива. Тој е основач и претседател на управниот одбор на производителот на природен гас „Новатек“. Микелсон има руски и израелски пасош и е деловен партнер на милијардерот Генади Тимченко, кој долго време му беше близок доверлив човек на Владимир Путин. 

Богатството на Дмитриј Мазепин, руско-белоруски олигарх, се проценува на повеќе од две милијарди долари. Тој е сопственик на компанијата за минерални ѓубрива „Уралкем“. Роден е во Минск, а служел во советската армија во Авганистан како преведувач. Тој е обвинет дека користел присилни методи за да ги натера неговите да му го продадат својот имот.

Уште еден од 12-те на Путин е Владимир Потанин , кој почна да собира богатство во ерата на беззаконието, по распадот на Советскиот Сојуз, правејќи го своето богатство на контроверзниот концепт на заеми за акции, од кој се појавија олигарсите на модерна Русија. Сега вреден речиси 24 милијарди долари, Потанин е под санкции на САД од 2018 година поради неговата блиска врска со Путин и неговата поврзаност со мешањето во американските избори. Во март 2022 година, тој го повика Путин да не ги заплени средствата на странските компании што ја напуштаат Русија, предупредувајќи дека тоа „ќе ја врати земјата сто години назад“.

Андреј Бокарев, чие богатство се проценува на речиси три милијарди долари, го предводи „Transmashholding“, најголемиот руски производител на железнички возила за класични и подземни железници. Рускиот независен истражен медиум Insider тврди дека Бокарев бил поврзан со криминални групи и дека ја користел приватизацијата на руската патничка компанија „Централно приградски“ за да ги збогати подружниците. 

Дмитриј Пумпјански има имот вреден околу две милијарди долари и бил сопственик на „ОАО ТМК“, компанија која произведувала челични цевки за руската нафтена и гасна индустрија. САД прв пат го санкционираа во 2017 година, а други земји го следеа примерот по руската инвазија на Украина минатата година. Неговата суперјахта вредна 80 милиони долари беше запленета во Гибралтар во март и продадена на аукција во септември.

Андреј Мељниченко, роден во Белорусија, инаку деловен партнер на компанијата „Пумпјански“, е магнат кој се занимава со производство на ѓубрива и јаглен и вреди околу 25 милијарди долари. Мелниченко за швајцарските медиуми изјави дека дознал дека е под санкции додека гледал телевизија на неговиот 50-ти роденден и дека средбата со Владимир Путин на 24. февруари била „нормална средба“ и дека тој се смета за сојузник на Владимир Путин.

Останатите тројца олигарси кои учествуваа на минатонеделниот состанок во Москва не присуствуваа на собирот оваа година. Меѓу нив е и Олег Дерипаска, познат бизнисмен чие богатство се проценува на околу 2,5 милијарди долари. Овој победник во постсоветските „алуминиумски војни“ ја основал компанијата „Русал“ и бил најбогат човек во Русија пред финансиската криза во 2008 година. Тој беше санкциониран од САД откако Москва го окупираше Крим во 2014 година. Дерипаска долго време ужива близок однос со рускиот претседател, иако јавно зборуваше против војната во Украина, сугерирајќи дека тоа би било „колосална грешка“ за Кремљ да уништи државата. Во март минатата година тој изјави и дека санкциите може да значат дека „ќе нема пари веќе следната година“. Во декември, Financial Times објави дека владата запленила хотелски комплекс на Крим вреден една милијарда долари, во сопственост на Дерипаска.

Германецот Хан, со украинско-руско потекло, исто така учествуваше на состанокот минатата недела. Откако го напушти бизнисот со големопродажба во постсоветскиот период, тој ја основаше „Алфа Група“ со неговиот пријател од колеџ Михаил Фридман. Групацијата „Алфа“ стана најголемата руска приватна инвестициска групација. Коосновачите на „Алфа Груп“ – Хан Фридман, Петр Авен и Алексеј Кузмичев – сега се под санкции. Авен и Фридман се меѓу олигарсите кои поднесоа жалби да не бидат вклучени на списоците со санкции од Западот. 

Тука е и Виктор Векселберг, сопственик и претседател на Групацијата „Ренова“. Вреди околу 6,7 милијарди долари и долго време се сметаше за близок до Кремљ и беше санкциониран во 2018 година поради причини поврзани со нелегалната анексија на Крим. 

Минатата недела во салата беа и неколку моќни луѓе на државни компании. Меѓу нив беа Игор Шувалов, кој беше прв вицепремиер во вториот кабинет на Владимир Путин, а сега претседава со Државната развојна корпорација „VEB.RF“, потоа Михаил Осејевски како претседател на „PJSC Rostelecom“, најголемиот руски снабдувач на дигитални услуги и решенија, и Андреј Костин како претседател на Управниот одбор на „ВТБ“.