Без аминокиселината позната како триптофан, мозокот едноставно не може да произведува серотонин, па затоа се појавуваат раздразливост, импулсивност и агресивност…
Серотонинот често се нарекува „хормон на среќата“, но неговата улога во нашето тело е многу посложена. Тој не е одговорен само за доброто расположение: серотонинот е супстанца која влијае на речиси секој дел од мозокот и го обликува начинот на кој ја доживуваме реалноста.
Што се менува во мозокот кога ни недостасува серотонин
Кога нема доволно од него, светот околу нас станува потемен, мислите поограничени, а емоциите потешки за контролирање.
Сè започнува со една аминокиселина, триптофан. Без него, мозокот едноставно не може да произведува серотонин. Кога триптофанот не се внесува со храна долго време, се јавуваат раздразливост, импулсивност и агресивност . Со луѓето станува тешко да се комуницира, се повлекуваат, губат интерес за другите, а оваа изолација често се претвора во депресија.
Недостатокот на серотонин го нарушува целиот систем во мозокот. Сонот станува немирен, болките се интензивираат, а реакциите стануваат претерани. Емоционалната стабилност исчезнува, а брзината ја заменува замисленоста, а флексибилноста на умот ја заменува вкочанетоста и ригидноста во негативните мисли. Мозокот ја губи способноста да се прилагоди на промените, дури и кога околностите околу нас се подобруваат.
Депресија и серотонин
Токму затоа серотонинот е клучен во борбата против депресијата. Кога нема доволно од него, се јавува анхедонија – губење на способноста за чувство на задоволство, како и постојано чувство на вина и безвредност. Таквиот мозок, заробен во песимистички обрасци, не може да препознае дури ни мали промени на подобро. Постои и објаснување за ефектот на антидепресивите бидејќи тие ја зголемуваат концентрацијата на серотонин, ја обновуваат пластичноста на невронските мрежи и овозможуваат старите, негативни обрасци на размислување да се заменат со нови.
Активирање на серотонин во мозокот
Научните истражувања покажаа дека серотонинот делува преку голем број рецептори во мозокот, од кои најважен е таканаречениот 1A рецептор. Тој е особено поврзан со делот од мозокот одговорен за меморијата и рефлексијата, хипокампусот. Кога тој рецептор не работи, зголемувањето на количината на серотонин исто така не помага, што покажува колку е прецизен и сложен овој систем.
Активирањето на овие рецептори влијае не само на депресијата, туку и на потешки нарушувања како што е шизофренијата, каде што се забележани и намалување на волуменот на хипокампусот и нарушена комуникација на серотонин.
Како да откриеме дали ни недостасува серотонин и како да го надоместиме
Детектирањето на недостаток на серотонин не е лесно. Потребни се скапи дијагностички методи како што е позитронска емисиона томографија, па затоа во пракса почесто се започнува од симптомите. Суплементацијата со серотонин, иако популарна, не дава резултати во повеќето случаи, бидејќи молекулата на серотонин не може да ја премине крвно-мозочната бариера. Само внесувањето триптофан, аминокиселината од која природно се создава серотонин, може да има ефект.
Триптофанот се наоѓа во многу видови храна: млеко, месо, јајца, банани, риба, јаткасти плодови и семки. Сепак, дополнителниот внес има смисла само ако на телото навистина му недостасува.
Многу поприроден и докажано ефикасен начин за зголемување на нивото на серотонин е физичката активност, изложувањето на сонце и медитацијата. Докажано е дека молекулите што ги ослободуваат мускулите за време на движењето ја зголемуваат пластичноста на мозокот и ги зајакнуваат истите механизми поврзани со серотонинот.