Поранешната германска канцеларка Ангела Меркел, која ја разбранува Европа и опасно ги налути Украинците со своите изјави за војната во Украина, сè уште не покажува каење.
За време на неодамнешната посета на Унгарија, каде што ги промовираше своите мемоари насловени како „ Слобода“ , Ангела Меркел посочи дека руската инвазија на Украина можела да се избегне. Доколку немало пандемија на Ковид, рече таа, и доколку источноевропските лидери не одбиле разговори со Владимир Путин , рускиот претседател можеби немал да ја нареди инвазијата
Во време кога Европа се соочува со прашањето како да одговори на зголемената руска агресија, коментарите на Меркел ја истакнуваат нејзината подготвеност да ги отфрли острите критики – особено од Источна Европа – на сметка на историскиот неуспех на Германија да ја препознае опасноста што ја претставува Москва, пишува Политико .
Лидерите на земјите најизложени на руско влијание ја обвинуваат дека ги игнорира провокациите на Путин , слепо следејќи ја стратегијата за економско приближување, која пропадна во 2022 година кога руските тенкови повторно влегоа во Украина.
Она што е особено впечатливо во изјавите на Ангела Меркел е отсуството на критички осврт на она што многумина го сметаат за нејзини лични, одлучувачки грешки во односите меѓу Германија и Путин за време на нејзиниот шеснаесетгодишен мандат. Наместо тоа, Ангела Меркел посочи дека со Путин можело да се разговара, само доколку Европејците имале малку повеќе среќа и решителност.
„Дали Путин ќе ја нападнеше Украина ако немаше Ковид?“, праша Меркел во интервју со унгарски новинар.
„Никој не може да го каже тоа со сигурност“, додаде таа, повторувајќи го ставот што го изразува во својата книга. „Ако не можете да се сретнете лице в лице, ако не можете да ги решите несогласувањата гледајќи се еден со друг во очи, тогаш не можете да најдете нови компромиси.“
Потоа Меркел посочи дека неподготвеноста на источноевропските земји, првенствено балтичките држави и Полска, да се согласат на преговори со Путин во 2021 година, кога таа и францускиот претседател Емануел Макрон предложија самит на европските лидери со рускиот претседател, исто така можела да придонесе за инвазијата.
„Самитот не се одржа, а потоа ја напуштив мојата позиција, а потоа започна агресијата на Путин“, рече Меркел.
Украинците вриеат од гнев.
Нејзините забелешки предизвикаа негодување во Украина и земјите од Источна Европа, кои долго пред руската инвазија ги предупредуваа германските лидери за агресивните намери и империјалните амбиции на Путин – предупредувања кои честопати наидоа на глуви уши. Висок украински функционер за Политико изјави дека коментарите на Ангела Меркел се „неприфатливи и, искрено, болни“.
Пропагандите на Путин и про-Кремљ медиумите, вообичаено без симпатии кон Меркел, беа воодушевени. Нејзините изјави совршено се вклопуваат во наративот на Кремљ дека Западот е вистинскиот агресор.
„Меркел го призна очигледното: таа откри кој на Запад го предизвика украинскиот конфликт“, гласеше насловот во руски таблоид близок до Кремљ.
Падне од тронот
„Политико“ наведува дека неподготвеноста на Ангела Меркел да се соочи со остри критики за политиката на Германија кон Русија открива колку се длабоко вкоренети старите германски ставови кон Москва.
За време на нејзините 16 години на власт, германската политика кон Русија беше водена од слоганот „ промена преку трговија“ ( Wandel durch Handel ). Идејата беше дека економската меѓузависност со Русија ќе помогне да се обезбеди мир во Европа – со значителна корист за германската економија.
Клучен симбол на таа политика беа гасоводите „Северн поток“, изградени за директно доставување на руски гас до Германија преку Балтичкото Море. Дури и во 2014 година, откако Русија го анектираше Крим, германските претставници поддржаа план за изградба на втор гасовод (првиот беше завршен во 2011 година). Тие го сторија тоа и покрај предупредувањата од источноевропските лидери дека Германија води политика на помирување во услови на сè поочигледен руски империјализам.
Откако Русија започна целосна инвазија во 2022 година, многу германски лидери признаа дека нивниот пристап бил погрешен и дека купувањето евтин руски гас на крајот помогнало во финансирањето на воената машина на Путин.
„Се држевме до мостовите во кои Русија повеќе не веруваше и за кои нè предупредија нашите партнери“, рече тогаш германскиот претседател Франк-Валтер Штајнмаер .
Многумина во Источна Европа веруваат дека саботажата на гасоводот „Северен тек“, во првата година од војната, беше еден вид историска казна за политиката на Ангела Меркел за зближување со Русија.
„Проблемот со Северниот тек 2 не е што беше дигнат во воздух. Проблемот е што воопшто беше изграден“, напиша полскиот премиер Доналд Туск на Фејсбук.
Од „канцелар на слободниот свет“ до контроверзна личност
Сепак, се чини дека Ангела Меркел – некогаш прогласена за „канцелар на слободниот свет“ кога „Тајм“ ја прогласи за Личност на годината во 2015 година – смета дека е премногу тешко да прифати дека историјата може да биде многу посурова кон неа, според „Политико“ .
„Мислам дека имаме растечки проблем со губењето на контактот со реалноста од страна на Меркел, како што би го нарекол јас, и нејзиниот обид да влијае на сопствената историја, на нејзината улога во историјата“, рече Штефан Мајстер од Германскиот совет за надворешни односи.
„Според мене, тоа ја прави неверојатна. Таа се дискредитира себеси“, додаде тој.
Додека сегашниот канцелар Фридрих Мерц ја води германската политика во спротивна насока и предводи дел од европските напори за помош на Украина, неподготвеноста на Ангела Меркел да признае грешки спречува поширока национална дебата за улогата на Германија во настаните што доведоа до војната, смета Мајстер.
Во самата Германија – особено во поранешна Источна Германија, каде што порасна Ангела Меркел – сè уште постои значителна наклонетост кон Путин. Партии како што се крајно десничарската Алтернатива за Германија (AfD), која води во многу анкети, и популистичката левичарска Алијанса Сахра Вагенкнехт , заземаат многу попомирувачки став кон Москва. Некои проруски сили во Германија го искористија интервјуто на Ангела Меркел за да го обвинат НАТО за неуспехот на мирот.
Но, дури и во Русија, некои се потсмеваа на нејзиното тврдење дека дополнителните разговори во 2021 година можеле да ги променат плановите на Путин.
„Секое разумно информирано лице долго време знае дека разликите меѓу Русија и Западот во тоа време веќе беа премногу длабоки“, напиша Алексеј Чеснаков, поранешен советник во Кремљ, во објава на Интернет.