Германската пензија долго време е симбол на безбедност и социјална стабилност – стандард кон кој се стремат многу други европски системи. Генерации пензионери можеа да сметаат на редовни плаќања, релативно пристоен животен стандард и чувство дека системот функционира. Сепак, како што растат демографските и економските притисоци, има сè повеќе и повеќе кои се сомневаат во одржливоста и великодушноста на тој систем.
Во последно време, сè повеќе се прават споредби со Австрија, земја која им исплаќа значително повисоки пензии на своите пензионери. Според списанието „Феникс“ , австриските пензионери во просек добиваат повеќе од нивните германски колеги, а разликата расте од година во година.
Само во 2023 година, просечната бруто пензија во Австрија се зголеми за дури 632 евра. Зошто австриските пензии се толку повеликодушни?
Професорот Холгер Бонин, директор на Институтот за напредни студии во Виена, наведува дека речиси половина од разликата може да се објасни со фактот дека австрискиот пензиски систем е едноставно поскап.
– Стапката на придонеси во Австрија е повеќе од 22 проценти веќе многу години, додека во Германија е под 19 проценти – изјави Бонин за германските медиуми. Со други зборови, Австријците плаќаат повеќе во системот, а со тоа добиваат повеќе. Но, не станува збор само за придонеси. Австрија инвестира значително повеќе средства во својот пензиски систем од државниот буџет отколку Германија.
Овие субвенции дополнително ги зголемуваат пензиите, но и го оптоваруваат државниот буџет. И покрај повисоките пензии, австрискиот систем не е без свои проблеми. Бонин предупредува дека системот се соочува со сериозни предизвици. Инфлацијата дополнително го оптовари буџетот, а сè поизразеното стареење на населението создава долгорочни притисоци врз одржливоста.
– Јасно е дека системот повеќе не е одржлив во оваа форма. Дебатата за реформата веќе започна бидејќи перспективите за иднината се влошуваат – истакнува Бонин. Една од најголемите разлики помеѓу австрискиот и германскиот модел е во покриеноста на корисниците. Во Австрија, самовработените и државните службеници се вклучени во задолжителниот пензиски систем – за разлика од Германија, каде што овие групи често се надвор од јавниот пензиски систем.
Д-р Флоријан Бланк од Фондацијата „Ханс Беклер“, експерт за социјална политика, смета дека проширувањето на осигурителната база би можело да го зајакне германскиот систем. Сепак, тој предупредува дека термини како „меѓугенерациска праведност“ и „одржливост“ често се користат политички и дека е важно јасно да се дефинира што се подразбира под тие термини. Во коалицискиот договор меѓу ЦДУ и СПД е наведено дека се разгледува можноста за вклучување на нови самовработени лица во задолжителниот пензиски систем. За државните службеници, оваа идеја засега не е на дневен ред. Сепак, и тоа би бил чекор кон систем што повеќе личи на австрискиот.
– Проширувањето на осигурувањето всушност може да има смисла, иако не е магично решение за демографските предизвици – вели Бланк.
Исто така, го поздравува фактот дека ваквите реформи би обезбедиле поголема заштита за оние кои досега немале право на пензија од јавниот систем. Иако Австрија моментално нуди повисоки пензии, списанието „Феникс“ потсетува дека тоа доаѓа по цена на повисоки алокации и зголемен фискален притисок. Австрискиот модел може да послужи како инспирација, но не и како готов рецепт, објавува „Вечерњи лист“ .