Некогашниот најбогат човек во Русија, Михаил Ходорковски, е симбол на подемот и падот на руските олигарси. Роден во 1963 година во Москва, Ходорковски го искористи бранот на перестројка за да влезе во приватниот бизнис кон крајот на 1980-тите – од трговија со компјутери до основање на „Менатеп банка“, една од првите приватни банки во земјата. Вистинската можност се појави во 1990-тите, за време на хаотичната приватизација, кога државата дистрибуираше ваучери за акции во државните претпријатија. Ходорковски и неговите соработници ги купија тие ваучери за мали суми и на тој начин ја презедоа контролата врз хемиските фабрики, рудниците и енергетските компании.
Неговиот најголем потег беше
купувањето на 78 проценти од акциите во нафтениот гигант „Јукос“ за само 350 милиони долари во 1995 година. Под негово водство, компанијата наскоро стана една од најпрофитабилните во Русија, позната по транспарентноста и модерното управување, а во 2003 година Ходорковски влезе на листата на „Форбс“ со проценето богатство од дури
15 милијарди долари.
Но, огромното богатство донесе и амбиција. Ходорковски почна
да ја финансира опозицијата, независните медиуми и проектите за социјални реформи , што го налути Кремљ.
,,Во Русија може да имате пари или моќ, но не и двете“, рече тој подоцна, алудирајќи на конфликтот со претседателот Владимир Путин.
Во октомври 2003 година, Ходорковски беше спектакуларно уапсен на аеродромот во Новосибирск. Обвинет за измама, даночно затајување и перење пари, тој беше осуден на осум години затвор, а казната подоцна му беше продолжена со нови обвиненија. Додека беше зад решетки, државата се распадна и практично го национализираше Јукос, чии главни нафтени лиценци преминаа во рацете на државната компанија Роснефт.
По десет години затвор, Ходорковски беше помилуван во 2013 година и веднаш ја напушти Русија. Денес тој живее во егзил, претежно во Лондон, и ја води опозициската организација „Отворена Русија“ , финансира проекти што ја промовираат демократијата и ги поддржува активистите против режимот на Путин. Тој сè уште е нападнат од руските власти – на почетокот на 2024 година, Москва издаде потерница по него за наводно „ширење лажни информации“ за руската армија.
Неговиот имот повеќе не е предмет на листата на Форбс. По запленувањето на Јукос, Ходорковски има само дел од своето поранешно богатство – проценките варираат од неколку
стотици милиони долари, но никој не ја знае точната сума. Самиот Ходорковски тврди дека политичката борба му е поважна од парите: „Слободата е единственото богатство што повеќе не може да ми се одземе “, рече тој во едно од неговите ретки интервјуа.