Во лавиринтот од сложени механизми на Алцхајмеровата болест , каде што науката со децении се бори со фрагменти од вистината, откритие од лабораторијата на Универзитетот во Вирџинија буди надеж дека најтешката форма на деменција би можела да се запре пред неповратно да го уништи мозокот. Фокусот е на молекула наречена STING , клучен дел од имунолошката одбрана, која – кога е надвор од контрола – наместо да заштитува, почнува да уништува, пишува SciTech Daily.
Иако претходните истражувања постојано ја бараа причината во амилоидните плаки и тау протеините, сè повеќе докази укажуваат на имунолошкиот систем како еден од главните играчи во развојот на невродегенеративни заболувања . Тим невроимунологисти од UVA отишол чекор понатаму: откриле дека за време на стареењето, оштетувањето на ДНК се јавува во мозокот, а телото – во обид да го поправи – го активира механизмот STING , кој потоа предизвикува воспаление и ги оштетува невроните.
Со блокирање на STING кај глувци, истражувачите успеаја да спречат формирање на плаки, да ги заштитат невроните од оштетување и да ја зачуваат меморијата. Овој резултат не е само уште еден чекор кон лек – тој го менува нашето разбирање за самата болест.
„Оштетувањето на ДНК што се јавува природно за време на стареењето ги активира воспалителните процеси во мозокот посредувани од STING и резултирачкото оштетување на невроните кај Алцхајмеровата болест“, вели д-р Џон Лејкенс, директор на Истражувачкиот центар за Алцхајмерова болест на семејството Харисон.
Ова откритие нуди можно објаснување зошто стареењето е најважниот фактор на ризик : како што минуваат годините, ДНК се оштетува, а STING се активира. Иако оваа молекула е клучна во борбата против инфекциите и малигнитетите, во контекст на стареењето на мозокот, нејзиното активирање може да има катастрофални последици.
Една од интересните работи во врска со ова истражување е тоа што инхибирањето на STING имаше двоен ефект : не само што го намали формирањето на амилоидни плаки , туку и ја забави акумулацијата на тау протеинот – две централни патолошки карактеристики на Алцхајмеровата болест. Ретко некој молекул покажува таква сеопфатност.
Дополнително, беше забележано дека микроглијата, имунолошките клетки на мозокот кои обично стануваат хиперактивни и дополнително го оштетуваат мозочното ткиво за време на Алцхајмеровата болест, беа значително помирни кога STING не беше активен. Ова директно влијаеше на зачувувањето на мозочните врски и подобрената функција на меморијата кај експерименталните животни .
„Со отстранување на STING, микроглијата реагираше помалку околу амилоидните плаки, што доведе до заштита на блиските неврони и подобрена меморија кај глувци со модел на Алцхајмерова болест“, објаснува д-р Џесика Танос од Центарот за мозочна и глијална имунологија.
Сепак, како и секое ветувачко откритие, и ова доаѓа со свои предизвици. STING игра клучна улога во борбата против вирусите и туморите. Неговото целосно исклучување би можело да ги загрози другите важни функции на телото , особено имунолошката контрола на малигните клетки. Затоа, следните чекори ќе вклучуваат детално истражување за тоа како селективно, прецизно и привремено да се инхибира STING само во мозокот и само кога станува штетен.
Во време кога Алцхајмеровата болест се дијагностицира сè повеќе кај луѓе во зрела возраст, нејзиното присуство станува огромен товар не само за засегнатите, туку и за нивните семејства и здравствениот систем. Според проценките на Светската здравствена организација, бројот на луѓе кои живеат со деменција во светот би можел да надмине 150 милиони до 2050 година , а Србија, со своето сè постаро население, не е исклучок од овој тренд. Истражувањата спроведени во нашата земја, како оние во рамките на проектот GERONTO, покажуваат дека секој десетти граѓанин над 65 години покажува знаци на когнитивен пад што може да доведе до деменција.
Затоа истражувачки тим, собран околу новоформираниот Институт за биотехнологија „Пол и Дајан Менинг“ во Вирџинија, работи брзо на развој на терапии кои се и ефикасни и безбедни. Идејата не е болеста да се лекува само кога напредува, туку самиот патолошки механизам да се препознае и спречи навреме.
„Постои итна потреба од терапии што можат да го забават или спречат оштетувањето на невроните кај Алцхајмеровата болест. Ако фрлиме светлина врз улогата на STING во овој процес, можеби ќе можеме да откриеме други слични молекули и да развиеме третмани што навистина го менуваат текот на болеста“, заклучува Лакенс.
Останува да се види дали овие откритија ќе најдат клиничка примена во следната деценија, но едно е сигурно: STING е првата молекула што истовремено ги поврзува стареењето, имунолошкиот систем и двете главни причини за Алцхајмеровата патологија . Можеби токму во овој момент имаме можност, за прв пат, да не се обидеме да ги третираме последиците – туку да го спречиме појавувањето на болеста.