Откако Русија ја започна својата инвазија на Украина на 24 февруари 2022 година, се повеќе се зборува за членот 5 од Северноатлантскиот договор. Овој член гарантира дека ресурсите на целата алијанса се користат за заштита на секоја земја-членка. Со други зборови, напад врз една членка на НАТО е напад врз сите нив. Активирањето на овој напис против Русија досега беше споменато неколку пати, но важно е да се напомене дека Украина не е членка на НАТО, така што овој член не може директно да се примени на неа во оваа војна.
Што точно кажува тој фамозен член 5 од Северноатлантскиот договор? Во него се вели: „Потписниците сметаат дека вооружениот напад врз еден или повеќе од нив, во Европа или Северна Америка, ќе се смета за напад врз сите нив и затоа се согласуваат дека во случај на таков вооружен напад, секој од нив, повикувајќи се на правото на индивидуална или колективна самоодбрана како што е предвидено во член 51 од Повелбата на Обединетите нации, ќе помогне на потписникот, кој веднаш ќе ги преземе таквите чекори од страна на други потписнички, поединци или потписници како што може да биде неопходно, вклучително и употребата на вооружена сила, за обновување и одржување на безбедноста на северноатлантската област и сите мерки преземени како последица на таквиот напад, веднаш ќе се известат до Советот за безбедност“.
Според тоа, напад врз една членка би се протолкувал како напад врз целата алијанса. Во случај на напад, нападнатата земја-членка треба да го контактира НАТО со барање за помош и да дефинира каква помош е потребна. Членките на НАТО потоа одлучуваат за оваа помош поединечно. Според тоа, нема итна одмазда против агресорот. На активирањето на членот 5 мора да му претходи едногласна политичка одлука на членките на Алијансата.
Досега членот 5 од Договорот за НАТО е активиран само еднаш – по терористичките напади на Ал Каеда врз Соединетите Американски Држави на 11 септември 2001 година. НАТО тогаш нападот го прогласи за напад на целата Алијанса, а членките на НАТО се приклучија на американската борба против терористите и Авганистан како дел од воената мисија на НАТО.
Сепак, нападот врз Авганистан се случи и врз основа на мандат на Обединетите нации. Но, дури и надвор од директното активирање на членот 5, НАТО во неколку наврати презеде колективни одбранбени мерки, вклучувајќи го и распоредувањето на ракетите Патриот во 2012 година на сириско-турската граница и зајакнувањето на своите сили во Естонија, Латвија, Литванија и Полска по руската анексија на Крим во 2014 година.