Кои се шансите за војна меѓу САД и Кина?
Постои конфузија меѓу аналитичарите и експертите за воени и кинески прашања по објавувањето на официјален меморандум од американското Министерство за одбрана (Пентагон) во кој американски командант предупредува на висок ризик од разорна војна меѓу САД и Кина во 2025 година поради Тајван.
Предупредувањата му се припишуваат на генералот Мајкл Минихан, кои тој ги издал на силите под негова команда. Тој смета дека е неопходно да се забрзаат подготовките за можен воен конфликт, а своите предвидувања ги базира на аспирациите на кинескиот претседател Си Џинпинг. Генералот вели дека Американците можеби нема да обрнат внимание додека не биде предоцна. На оваа вест одлучно одговори Кина, предупредувајќи дека прашањето за Тајван е „црвена линија“ во кинеско-американските односи што Вашингтон не треба да се обидува да ја премине.
Ал Џезира разговараше со голем број американски воени експерти и кинески аналитичари за да дознае кои се нивните ставови за сериозноста на овој меморандум и авторитетот на овој американски командант и дали неговата позиција и опсегот на овластувања му дозволуваат да даде толку сериозна оценка?
Генерал со широки овластувања
Генералот Минихан ја предводи американската команда за воздушна мобилност, која вклучува речиси 50.000 воен персонал и околу 500 борбени авиони. Тој е одговорен за транспорт на персонал и опрема по воздушен пат до која било локација во светот каде што се потребни за да можат што поскоро да бидат ангажирани во борбени операции на локации далеку од територијата на САД. Потпишаниот меморандум беше испратен до сите команданти на единиците подредени на Минихан во рамките на Командата за воздушна мобилност и другите оперативни команданти на воздухопловните сили. Во својот меморандум, Минихан им нареди на сите единици на воздухопловните сили да ги развијат своите визии за главните напори да се подготват за борба против Кина и да му ги испратат до 28 февруари. Дејвид Дес Рочес, поранешен функционер на Пентагон и предавач на колеџот за национална одбрана во Вашингтон, објасни за Ал Џезира дека Минихан е во позиција што му овозможува да го контролира воздушниот сообраќај, клучна компонента на американската команда за воздушна мобилност.
„Историски гледано, повеќето високи команданти на воздухопловните сили потекнуваат од редот на пилоти на бомбардери и ловци, а не од транспортната заедница. Поради ова, командантот за воздушна мобилност обично се смета за логистичка, а не за оперативна позиција. Генералот целата своја кариера ја помина во Тихиот Океан, а неодамна беше заменик командант на американската команда за Индискиот и Тихиот Океан. Затоа тој е можеби посвесен за кинеската закана од кој било друг и „може да игра директна улога во командувањето на американските сили во секој конфликт со Кина“, рече Де Рош.
Според еден поранешен функционер на Пентагон, „зборовите на генералот ќе се гледаат како повеќе од класичен меморандум, бидејќи тој појаснува што ја предизвикува неговата загриженост. Политички гледано, тој е генерал со четири ѕвезди и многумина во светот ќе го земат неговото мислење како мислење на Пентагон“. Сепак, додава Де Рош, „неговиот меморандум се чини дека не бил ништо повеќе од внатрешен документ меѓу неговите единици“.
Интерен, но опасен меморандум
Коментарите на Минихан беа меѓу најјасните предвидувања досега од еден врховен командант и редок случај од службеник на ова ниво јасно да каже дека САД ќе одговорат на кинескиот напад врз Тајван. Овие изјави доаѓаат неколку дена пред планираната посета на Кина на државниот секретар Ентони Блинкен. Џун Сун, експерт за кинеско-американските односи во центарот Стимсон во Вашингтон, рече дека меморандумот доаѓа по сериозни напори на администрацијата на претседателот Џо Бајден да ги омаловажи предвидувањата за неизбежна војна со Кина, вклучително и неговата јасна изјава на самитот на Бали во ноември. Таа изјави за Ал Џезира дека „коментарите на генералот Минихан станаа во центарот на вниманието бидејќи повторно го покренаа истото прашање и сомнеж, што ги натера луѓето да се запрашаат дали се појавија нови докази за да го поддржат ова тврдење, имајќи предвид дека војската има задача да се подготви за војна и победи во битката“.
Од друга страна, Метју Валин, извршен директор на Американскиот безбедносен проект (ASP), тинк-тенк кој се фокусира на воени прашања, смета дека „работата на генералот е да се подготви за војна, но во земја каде што цивилното раководство е контролирано од професионална војска нуди само мислења“. „Во денешно време, невообичаено е да се разговара за можноста за конфликт години пред да се случи“, истакнува Валин. Додека Валин истакнува колку е тешко да се предвиди иднината, тој забележува дека ниту една земја нема да има корист од војната против Тајван. Сепак, додава тој, „тоа не значи дека Кина така гледа на работата“. „Пекинг има различни пресметки, дури и ако економските и човечките трошоци се огромни во споредба со какви било потенцијални придобивки.
Валин се надева дека дипломатијата ќе надвладее и дека „Кина ќе ги ограничи нејзините амбиции, а САД ќе ги поддржат своите сојузници во Тајван додека внимателно ќе ги балансираат одвраќањето и ненамерната провокација“. Американски експерт вели дека Кина „без сомнение“ внимателно ја следи реакцијата на војната во Украина, велејќи дека „гледа не само како САД и нивните сојузници ги поддржуваат потребите на Украина, туку и како оваа војна открива сериозни недостатоци во резервите на муниција. и синџирот на снабдување“.
„Се надевам дека Кина нема да ги гледа недостатоците и интересот за Украина како можност за напад на Тајван. „Америка треба да остане будна и подготвена, а можеби зборовите на генералот ќе помогнат да се обезбеди тоа“, додаде тој.
2025 или 2027 година?
Командантот Де Рош ја отфрла проценката на генералот Минихан за избувнувањето на војната во 2025 година и вели: „Не се согласувам со неговата проценка дека ќе има војна до 2025 година, но мислам дека Кина очигледно се подготвува и тренира за инвазија на Тајван“. Повеќето експерти велат дека Пекинг ќе биде подготвен за инвазија до 2027 година. Според него, најдобриот начин да се спречи кинески напад врз Тајван е да се докаже дека САД и другите партнери се способни брзо да ја зајакнат безбедноста на Тајпеј и другите партнери во регионот, што е, како што рече Де Рош, „она што генералот Минихан го поттикнува во својот меморандум, кој се залага за форма на силно одвраќање“.
Експертот за одбрана Мајкл Бек за Ал Џезира изјави: „Не знам дали генералот Минихан има доверливи информации за намерите на Кина“. Ова може да биде само мотивациска порака за да ги натера неговите војници да тренираат понапорно. Да, постои шанса за кинеска инвазија на Тајван, но таа можност постои речиси 75 години и не се случила. Воената моќ на Кина се зголемува, но Пекинг има свои и сложени пресметки кога ја разгледува можноста за инвазија на Тајван“, заклучи Бек.