Во Будимпешта, Русија, Турција и Катар, наводно, би можеле деновиве да склучат нов договор за извоз на жито, според пишувањата на германскиот весник Bild, повикувајќи се на интензивната летна преписка (од 21. јули до 8. август) меѓу руското и турското министерство за надворешни работи на тема – „пченица“.
Руските власти не дадоа никакви официјални изјави за тоа, иако Bild наведува дека во Будимпешта веќе пристигнал првиот човек на руската покраина Татарстан, Рустам Миниханов, а се очекува негова средба дури и со турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган.
Според Bild, договорот треба да вклучува „извоз на руско жито и вештачко ѓубриво“ првенствено во Африка, а турскиот министер за надворешни работи Хакан Фидан сака да се обнови Црноморскиот договор за пченица, од кој Русија самоиницијативно се повлече во јули, а наводниот нов договор вклучува непречен извоз на украинска пченица. Како што пишува Bild, Турција би била организатор на испораката на пченицата, а Катар – спонзор. Турција сака Обединетите нации (ОН) да бидат вклучени во новиот договор. Сепак, германскиот весник, повикувајќи се на извори во Министерството за одбрана на Турција, наведува дека „Турција не работи на алтернативи на договорот за жито“. Но, во исто време, официјална Анкара потврдува дека ќе дозволи безбедно поминување низ Босфорот и Дарданелите за комерцијалните бродови и оние што превезуваат жито.
Според Bild, Москва однапред ја предупредила Анкара за повлекување од договорот за жито, а сега Русија, Турција и Катар работат на нов трилатерален договор, кој треба да го замени оној што не им одговара на Русите и се користи за политичка уцена.
Да потсетиме, Русија излезе од т.н Црноморскиот договор за пченица, потпишан во јули 2022 година, кој овозможува руско деблокирање на украинските пристаништа и извоз на украинско жито. Овој „излез“ доведе до нова глобална „криза со храна“, која се закануваше со политички реперкусии, особено во земјите од Африка и Блискиот Исток, и доведе до зголемување на цената на житото на светскиот пазар. Владимир Путин играше на картата „Игри на гладта“ со цел „индиректно“ да ги принуди африканските земји да го притиснат Западот да ги олесни или да ги откаже санкциите за руските земјоделски производи, но и да ја вклучи својата Земјоделска банка (Росселхозбанк) повторно вклучено во системот Swift.
Оттогаш, Русите масовно ги гранатираат украинските црноморски пристаништа Одеса, Јужни и Черноморск (главните пристаништа за извоз на жито), како и украинските пристаништа на Дунав. Оваа ситуација е уште поопасна бидејќи дунавските пристаништа Измаил и Рени се токму на границата со Романија, која е најважната земја на јужното крило на НАТО. Воените аналитичари веруваат дека ова е по „незгодно“ од ракетирањето на Одеса, но ја покажува и бескрупулозноста на Кремљ, кој на секој начин сака да ја спречи Украина да оствари каков било „приход“ од извозот на жито, а со тоа да предизвика недостиг на храна и да се наметне како „спасител“ од можен глад, кога веќе не успеаја да предизвикаат енергетска криза во Европа, поради откажување од рускиот гас и нафта.
Да потсетиме, поради војната, жетвата на жито во Украина годинава ќе биде за околу 25 отсто помала од пред војната, што може да предизвика прехранбена криза, имајќи предвид дека Украина е меѓу петте најголеми извозници на жито во светот. Покрај тоа, Министерството за одбрана на Русија ги прогласи областите во северозападниот и југоисточниот дел на меѓународните води на Црното Море за „привремено опасни за пловидба“, а Москва објави дека сите бродови што одат кон украинските пристаништа, без разлика дали тоа е Црното Море или Дунав, ќе да бидат третирани како „потенцијални носители на воен товар“, односно бараат гаранции овие бродови да не носат оружје во Украина. Неодамна, руски воен брод испука неколку предупредувачки истрели кон турски трговски брод (под знамето на пацифичката држава Палау) кој пловел кон украинското пристаниште Измаил на Дунав.
Турските власти се обидоа да го прикријат тоа, но под притисок на опозицијата подоцна протестот го испратија во Москва. Русија се обидува да ја спречи Украина да продолжи да го извезува своето жито. Од првиот договор, Украина успеа да извезе околу 33 милиони тони жито преку Црното Море, а најмалку околу 20 милиони тони во моментов се блокирани. Како што јави медиумската агенција Reuters, за прв пат по новата руска блокада, од средината на јули, на 16. август, бродот за жито „Џозеф Шулте“, под знаме на Хонг Конг, го напушти пристаништето Одеса. Бродот припаѓа на германската компанија Bernhard Schulte Shipmanagement (BSM). На неодамнешниот руско-африкански самит во Санкт Петербург, претседателот Владимир Путин кажа дека бесплатната испорака на руско жито во африканските земји може да започне во октомври и ноември.
Украинскиот министер за надворешни работи Дмитриј Кулеба, пак, за украинските медиуми изјави дека турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган може да помогне во обновувањето на договорот за жито. „Минатата година беше постигнат договор за житото, со посредство на генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш и турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган. Имаше два посебни договори – со нас и со Москва“, објаснува тој.
„Тоа може повторно да биде опција: потребен е креативен пристап за изнаоѓање решение“, изјави Дмитриј Кулеба. Патем, во целата оваа приказна не треба да се занемари фактот дека, според информациите на руските про-Кремљ медиуми, Владимир Путин би можел да ја посети Турција во четврток, на 31. август. Во знак на добра волја пред таа средба, тој треба да ја потврди важноста на договорот за пченица од Будимпешта. Покрај тоа, треба да се напомене дека Русија, втората земја во светот по Турција, ќе отвори дипломатско претставништво во непризнатата таканаречена Турска Република – Северен Кипар – што во Анкара оваа креација ја толкуваат како признание, додека во Москва лаконски велат дека тоа е само за да им го олеснат животот на 50.000 или толку Руси кои живеат таму.
Рускиот амбасадор во Кипар вели: „Одлуката за давање конзуларни услуги во северниот дел на Кипар нема ниту политичко значење, ниту импликации и е донесена само поради потребите на Русите кои живеат во северен Кипар“. Меѓутоа, во Никозија и Атина не гледаат на овој потег толку добродушно како во Москва.