Една од најубаво зачуваните пирамиди на древната цивилизација на Кралството Мичоакан во Мексико се претвори во куп урнатини во ноќта помеѓу 29 и 30 јули 2024 година.
Оваа квадратна камена градба висока околу 15 метри, која се наоѓала на археолошкото наоѓалиште Ихуасио, попуштила под притисок на екстремните временски услови, а нејзиниот јужен ѕид целосно се урна.
Тоа е настан што археолозите и локалните заедници го гледаат не само како губење на културните богатства, туку и како предупредување за последиците од сè поизразените климатски промени, пишува Science Alert.
Археолошкото наоѓалиште Ихуасио, кое се наоѓа во мексиканската сојузна држава Мичоакан, е еден од најзначајните остатоци од цивилизацијата Пурепеча.
Местото првпат било населено пред околу 1.100 години од домородни народи кои го зборувале јазикот нахуатл. Интересно е што самото име Ихуацио значи „место на којотот“ на нахуатл.
Подоцна, местото станало главен град на моќниот народ Пурепеча – единствената цивилизација во Централна Америка што дури ни Ацтеките не успеале да ја освојат.
Дури и денес, луѓето од Пурепеч гордо се идентификуваат со своите предци, јазик и обичаи. Нивната култура и традиции преживеале векови, вклучувајќи го и колонијалното освојување, а потомците сè уште се борат да ги зачуваат светите места како Ихуацио.
Покрај двете пирамиди, постои и кула што можеби служела како тврдина, како и неколку гробници. Пред несреќата, оваа пирамида беше еден од најдобро зачуваните споменици од таа ера. Исто така, тоа беше една од ретките згради од тој формат што го издржа тестот на времето – до 2024 година.
Националниот институт за антропологија и историја на Мексико (INAH) објави дека уривањето на пирамидата е директен резултат на временските услови што му претходеле на настанот.
Во соопштението се наведува дека високите температури од претходните месеци, заедно со сушата, предизвикале пукнатини во конструкцијата на зградата, низ кои потоа продирала вода за време на обилни врнежи од дожд. Тие пукнатини ја ослабнале структурата и дозволиле навлегување на дождовница, што ја забрзало внатрешната ерозија и колапсот.
Овој настан не е изолиран случај. Само неколку дена пред уривањето на пирамидата во Мексико, се урна и познатата „Двојна свода“ во Јута, во Соединетите Американски Држави. Геолозите веруваат дека овој феномен е исто така резултат на промените во нивото на подземните води и ерозијата предизвикана од сè понестабилната клима.
Античките пештерски слики во Океанија исто така брзо се влошуваат. Научниците предупредуваат дека климатските промени ја менуваат влажноста на воздухот, температурата и хемискиот состав на подлогата, што придонесува за уништување на најстарите примери на уметност во светот.
Студија спроведена во Европа и Мексико покажа дека зголемувањето на врнежите од дожд значително го зголемува ризикот од оштетување на материјалите што се користат во античките градби. Прекумерната влага може да навлезе во микропукнатините, да го ослабне врзувачкиот материјал и да предизвика колапс на структури стари стотици и илјадници години.
INAH моментално работи на зачувување на остатоците од срушената пирамида, со цел нејзина реставрација и спречување на понатамошно оштетување. Сепак, експертите предупредуваат дека без поширок глобален ангажман во борбата против климатските промени, слични сцени на колапс би можеле да станат почести.
Археолошките локалитети, кои се непроценливо културно наследство на човештвото, не се отпорни на последиците што ги создава современиот свет. Како што вели еден од истражувачите:
„Гледањето како овие места исчезнуваат поради климата што ја создадовме е непријатно – и за смртниците и за бесмртниците.“