Во Македонија цените на производите се зголемија по укинувањето на мерките поврзани со замрзнување на цените на основните производи, поточно за намалување на маржата и данокот на додадена вредност (ДДВ). Македонската извршна власт предупреди дека може да ги врати заштитните мерки.
Цената на лебот, која пред укинувањето на владините мерки на 1 јуни изнесуваше 33 денари (0,50 евра), сега изнесува 40-45 денари (околу 0,70 евра). Ова претставува зголемување од 30 проценти.
Зеленчукот поскапе за 21,5 отсто, овошјето за речиси 18 отсто, а месото за 16 отсто.
„Пазарот е полн со храна, но луѓето немаат со што да купат. Не е како порано кога влеговте во маркет и не знаевте што да купите претходно. Сега влегуваме на пазарот и се случува да си одиме без да купиме ништо. Никогаш не било поскапо од сега, не знам како ќе успееме да останеме живи“, вели Игор Стојановски од Скопје.
Според Сојузот на синдикати, потрошувачката кошница во јули достигнала околу 49.000 денари (800 евра) за четиричлено семејство.
Во меѓувреме, производителите предупредија дека цените ќе продолжат да растат. Сточарството најави дека од 1 септември сирењето ќе се продава за 30 отсто поскапо. Тоа значи дека килограм сирење ќе чини 3 евра повеќе или од 8 до 11 евра.
Од овој сектор за состојбите не се обвинуваат себеси или купувачите, туку луѓето кои ги продаваат нивните производи.
„За ваквите високи цени не се виновни земјоделците, туку оние што ги купуваат на големо, кои потоа ги злоупотребуваат цените со тоа што ги креваат до крај“, вели Билјана Петковска-Митревска, земјоделец и член на Асоцијацијата на земјоделци на Македонија.
Македонската влада предупреди дека може да ги врати мерките доколку продолжи злоупотребата на цената.
„Дали цената за увоз на пченица се зголеми? Податоците што ги добивме од секторот земјоделство велат дека немало раст. Поскапување немаше ниту на струјата. Поскапување немаше ниту горивата. Какво поскапување имаше за да ги поскапат?“, изјави министерот за финансии Фатмир Бесими.
За да се спречи поскапување, македонската Влада ќе додели 5 милиони евра за производителите на пченица, а помош ќе добијат и производителите на други земјоделски култури.
Економските експерти велат дека бизнисите, како и производителите во Северна Македонија, манипулираат со цените зголемувајќи ги во време кога цените на храната на светските берзи паѓаат.
„Проблемот не е ниту во платите на работниците, ниту во меѓународните околности, како што не лежи во изворите на струја. Неодамнешните поскапувања и најавите за нови поскапувања се поради тоа што компаниите повторно ја злоупотребуваат ситуацијата и ги покачуваат цените повеќе од потребното. Нема поскапување ниту на струјата ниту на горивото. Во споредба со минатата година, тие може да бидат дури и пониски. Едноставно, прашање е профитот и ништо друго“, вели Бранимир Јовановиќ од Виенскиот институт за економски истражувања.
Од почетокот на војната во Украина во февруари минатата година, цените на храната и енергијата нагло се зголемија.
Македонската влада презеде мерки за замрзнување на цените или маргините на основните прехранбени производи, но од 1 јуни сите мерки беа укинати и оттогаш цените се зголемија.