Собирањето на илјадници војници и воени вежби во близина на заедничките граници ги поттикнуваат тензиите во Источна Европа и покренуваат прашања за тоа какви опасности би можеле да претстојат.
Воените игри беа спроведени од Белорусија овој месец во регион во близина на нејзините граници со Полска и Литванија.
Поточно, тие се случија во регионот Гродно, во близина на јазот Сувалки – копно што се протега 96 километри долж полско-литванската граница, исто така покрај руската ексклава Калининград.
Во Полска, владата формираше постојана воена единица од 4.000 војници во близина на границата со Белорусија.
Оперативната група е дел од операцијата Гриф, претставена од министерот за одбрана Мариуш Блашчак минатата недела, во која на крајот 10.000 војници ќе трнат кон пограничната област.
„Нема сомнеж“ дека границата на Полска е под закана, рече Блашчак, инсистирајќи дека плановите на Варшава имаат за единствена цел „одвраќање“.
Порано овој месец, Полска ги обвини белоруските сили за нарушување на нејзиниот воздушен простор. Додека Минск ги негираше обвиненијата, Варшава доби поддршка, вклучително и од САД, при што секретарот за одбрана Лојд Остин му рече на Блашчак дека Вашингтон ќе го поддржи „одговорот на Полска за упадот на 1 август“.
Полска, исто така, е загрижена за присуството во Белорусија на илјадници војници од групата Вагнер, кои се преселија таму по прекинатиот бунт во Русија во јуни.
Претседателот Анджеј Дуда неодамна крена глас против Вагнер, велејќи дека Варшава не ја смета за приватна воена група и дека нејзините акции се контролирани од Русија.
Сепак, заедно со надворешните фактори и политиката, некои веруваат дека и внатрешните проблеми во Полска се фактор за растечкиот бес на границите.
„Без сомнение дека и двете страни се вистински загрижени за безбедноста на границите, а миграцијата на Вагнеровите сили во Белорусија е многу комплицирачки фактор. Но мислам дека главниот фактор за неодамнешното зголемување на тензиите е внатрешната политика на Полска“, рече Џефри Робертс, почесен професор по историја на Универзитетскиот колеџ Корк.
Сѐ за гласови
Според Робертс, анкетите покажуваат дека парламентарните избори во Полска на 15 октомври „ќе бидат неизвесен натпревар“.
„Полската влада ги поттикнува тензиите со цел да ги мобилизира националистичките гласови за владејачката партија Право и правда (ПиС) и нејзината тврдокорна поддршка за Украина во војната со Русија“, изјави тој.
ПиС, која е на власт од 2015 година, цели кон трет мандат без преседан и сака да ја сметаат цврста и остра во однос на одбраната и безбедноста.
Сепак, според анкетите, со околу 35 отсто гласови наспроти 29 отсто од главниот опозициски блок, ПиС веројатно нема да може да владее без да влезе во коалиција.
„Ова, исто така, помага да се одвлече вниманието од споровите меѓу Варшава и Киев за забраната на Полска за евтини украински земјоделски производи – протекционистичка мерка што ги штити полските земјоделци, кои се главен поддржувач на ПиС“, рече Робертс.
Во контекст на неуспешната контраофанзива на Украина, тој рече дека има „одредено очајничко непријателство“ во ставот на Полска кон Белорусија и силната поддршка на претседателот Александар Лукашенко на Русија.
Сепак, Робертс рече дека не гледа дека сегашните тензии водат кон каков било „катастрофален исход“, освен ако Полска или Белорусија директно не се вклучат во војната во Украина.
„Во вакво сценарио, војната меѓу Полска и Белорусија е неизбежна- конфликт што може да се покаже како поопасен и поескалирачки дури и од сегашната војна“, предупреди тој.
Полска ја поддржува белоруската опозиција
Некои во Полска веруваат дека земјата мора да се подготви за востание во Белорусија.
Меѓу нив има и влијателни личности како Валдемар Скржипчак, поранешен началник на полската армија, кој кон крајот на мај рече дека Варшава треба да биде „подготвена да ги поддржи дивизиите што ќе ја водат операцијата против Лукашенко“.
Полска ја поддржува белоруската опозиција од претседателските избори во 2020 година, кога Лукашенко победи на гласањето за кое западните сили тврдеа дека е наместено.
Бројот на Белорусите со дозволи за престој во Полска е повеќе од двојно зголемен од 2020 година.
„Варшава ги третира белоруските политички бегалци како луѓе кои ќе станат следната генерација на дипломатската служба на нејзиниот источен сосед. Како и по 1989 година во Полска, дисидентите преку ноќ станаа министри и амбасадори. Некои беа ослободени од затворите, други се вратија од егзил, но повеќето од нив се најдоа како клучни за обновата“, изјави полскиот историчар Јан Дарас.
„Предвидувањето кога режимот на Лукашенко ќе заврши е глупава игра, но ќе заврши еден ден и Варшава складира политички капитал за кога тоа ќе се случи“.
Во меѓувреме, Лукашенко рече дека се стреми да ги подобри односите со Полска, иако некои велат дека третманот на полската заедница од 300.000 луѓе во Белорусија се влоши во последните три години.
Инцидентот оваа година што привлече особено внимание беше пресудата на белорускиот суд кој го осуди Анджеј Поцобут- новинар и водечка фигура во белоруската етничка полска заедница на осум години затвор за „поттикнување омраза“ и „рехабилитација на нацизмот“.
На почетокот на овој месец, Лукашенко ја истакна потребата да се „разговара со Полјаците“.
„Му реков на премиерот да контактира со нив. Ако сакаат, можеме да разговараме, да си ги поправиме односите. Ние сме соседи и тоа не може да се избере, соседите се дадени од Бога“, рече Лукашенко на настан во главниот град Минск, според извештајот на белоруската новинска агенција Белта.
Сепак, полскиот заменик-министер за надворешни работи Павел Јаблонски ги отфрли коментарите како „празни зборови“.
Лукашенко, исто така, упати „аппел до Полјаците“ овој месец, повикувајќи ја Варшава да биде „доволно мудра да се воздржи од вооружена конфронтација“.
„Браќа Полјаци. Ние сме соседи. Белорускиот и полскиот народ имаат стотици години заедничка историја. Нема причина белоруската земја да се третира како источна граница на Полска“, рече тој во изјавата по повод третата годишнина од претседателските избори во Белорусија, според новинската агенција Белта.
„Би сакале да веруваме дека нема да бидете измамени од агресивната пропаганда. Историјата познава многу примери за тоа како Белорусите ја одбиле инвазијата од Запад. Одвојте си од времето да го доживеете тоа сами“, додаде тој.
ТРТ БАЛКАН