Опстипација (запек) е состојба во која личноста, често со непријатно чувство на надуеност и болка, има отежнато и/или неправилно празнење на дебелото црево. Според проценките, близу 400.000 луѓе во БиХ страдаат од оваа состојба, а половина од нив немаат соодветен третман и покрај достапните терапевтски опции.
Состојбата со запек може да биде многу непријатна и фрустрирачка, бидејќи значително влијае на продуктивноста на работата и на севкупниот квалитет на живот. Некои автори дури наведуваат дека запекот предизвикува „ментална тортура“.
Повеќе на оваа тема зборуваше прим. д-р. Гордана Љубојевиќ, која на почетокот веќе истакнува дека оние кои се соочуваат со оваа состојба често не се доволно информирани, запекот го сметаат за нормална појава, често не ги разбираат причините, а уште почесто не ги разбираат последиците од нетретиран запек.
Прецизно недоволните информации за самиот проблем или методите на лекување може да доведат до хроничен запек и бројни компликации. Запекот, тврди Љубојевиќ, треба да се лечи пред се со промена на начинот на живот, но и со помош на лаксативи доколку другите мерки не дале резултат.
Како да се надмине опстипацијата?
Постојат чекори што може да се преземат за да се ублажат симптомите на запек, како што се зголемување на внесот на влакна, додавање на храна како зелен и ферментиран зеленчук, мешунки, кефир, лен или чиа семе во исхраната. Се советува „оброк“, што значи дека оброците треба да бидат редовни, бидејќи помагаат да се воспостави врска со природните рефлекси на празнење.
Доволно количество течности е од големо значење, како и контролата на внесот на кофеин и алкохол. Се препорачува да се пие топла вода во мали голтки наутро на празен стомак, во положба на сквотирање. Билни чаеви, како што се чајот од нане или камилица, можат да помогнат во релаксација на цревата. Докажано е дека физичката активност помага во одржување на правилната функција на цревата. Алтернативно или дополнително, може да се практикува лесна масажа на желудникот во насока на стрелките на часовникот, во траење од две до три минути.
Вежбање во тоалет и чкртање заби: Можеби звучи чудно, но помага
„Тоалет тренинг“ значи редовно одење во тоалет, секој ден во исто време, особено после оброците.
„Искуството покажува дека акупунктурата може да биде корисна, а интересно е што чкртањето на забите додека сте во тоалет може да го стимулира делот од нервниот систем кој е задолжен за варење и на тој начин да го стимулира рефлексот на празнење“, објаснува Љубојевиќ.
Тој наведува дека употребата на магнезиум, витамин Б1, ензими и пробиотици може да помогне во решавањето или ублажувањето на варењето. Доколку промените во исхраната и начинот на живот не помагаат, неопходно е да се консултирате со лекар или фармацевт за употреба на лаксативи или потреба од дополнителни тестови.
Медицински третман на запек
Медицинскиот третман на запек може да биде ефикасно решение кога промените во исхраната и начинот на живот не се доволни, но најдобро е лековите да се комбинираат со здрави животни навики за да се постигнат најдобри резултати и да се одржи здрав дигестивен систем.
Според досегашните препораки, вели Љубојевиќ, не треба да се двоуми да се користат лаксативи, особено кога се работи за акутен или спорадичен проблем (на пр. запек што се јавува поради промена на средината, за време на патување или при предменструален синдром). Лековите за запек се нарекуваат лаксативи, а има неколку видови кои се разликуваат по начинот на делување.
Нерастворливите растителни влакна спаѓаат во групата на лаксативи кои го зголемуваат волуменот на столицата со апсорпција на вода, што ја поттикнува и работата на цревата. Кај нас најпознат е псилиумот (Laxomucil®). Тие се користат за благ до умерен запек. Неопходно е да се земаат со многу течност и во подолг временски интервал, бидејќи не доведуваат веднаш до олеснување.
Осмотските лаксативи привлекуваат и задржуваат вода во цревата, ја омекнуваат столицата и го олеснуваат нејзиното движење. Претставници се лактулоза, макроголи и горчлива сол. Тие се нежни со цревата, но потребни се 12 до 24 часа за да дејствуваат.
Стимулантните лаксативи ја стимулираат работата на цревата и го забрзуваат движењето на цревната содржина. Тие вклучуваат бисакодил (Dulcolax®), сена и ајдучка трева. Бисакодил е лек кој дополнително ја омекнува столицата. Има брз и предвидлив почеток на дејство, што е предност во споредба со другите лаксативи, бидејќи полесно е да се занемари одењето во тоалет и да се вклопи во вашата дневна рутина. Таблетите делуваат за шест до 12 часа, се препорачува да се земаат навечер за да се овозможи утринско празнење на дебелото црево. Супозиториите работат побрзо, веќе за околу 30 минути, а особено се погодни за луѓе на кои им е потребно брзо празнење на цревата и пред одредени дијагностички процедури. Бисакодил се препорачува за повремен, како и за хроничен запек, а исто така се користи и за тежок запек кој не реагира на други третмани.
Прокинетиката ја зголемува интестиналната подвижност и на тој начин придонесува за побрзо празнење. Ова е нова група на лекови, која се користи во тешки случаи на хроничен запек предизвикан од слаба подвижност на цревата. Се користат исклучиво по препорака на лекар.
Додатоци на Hemofarm кои помагаат при запек, како што се Laxomucil, Magnetrans и Probiotics, можете да ги најдете на веб-страницата www.svakodobro.ba .
Се разбира, во одредени ситуации неопходно е сериозно да се сфати запекот и да се побара стручна медицинска помош , како што се:
- Ако имате силна болка во стомакот, присуство на крв или темна обезцветена столица.
- Ако запекот се појави ненадејно, без очигледна причина (особено по 50-тата година од животот).
- Ако забележите необјаснето губење на тежината или анемија.
- Ако запекот трае подолго од неколку недели, особено со појава на слабост, главоболка или треска.