Откажувањето на учеството на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху на самитот за палестинскиот појас Газа во египетското одморалиште Шарм ел Шеик не е резултат на верски празник, како што тврди израелската страна, туку на директен дипломатски притисок од Турција, според извори од Анкара.
Според информациите што ги објави агенцијата АФП, неименуван турски дипломат рекол дека претседателот Реџеп Таип Ердоган инсистирал Нетанјаху да не присуствува на самитот и дека благодарение на турскиот дипломатски ангажман, со поддршка на неколку арапски лидери, израелскиот премиер на крајот бил принуден да ја откаже посетата.
Ердоган одбива да слета додека Нетанјаху не се повлече
Според турските медиуми, Ердоган за време на летот за Египет дознал дека Нетанјаху планира да учествува на состанок за иднината на Газа. Неговиот авион тогаш, според изворите, кружел над Црвеното Море, а екипажот одбил да слета сè додека не се потврди дека израелскиот премиер нема да биде присутен.
Турската државна агенција Анадолија наведува дека Ердоган директно го контактирал египетскиот претседател Абдел Фатах ел-Сиси за време на летот и го предупредил дека ќе се врати во Анкара ако Нетанјаху слета во Шарм ел-Шеик. Дури по потврдата дека израелскиот премиер го откажува своето пристигнување, авионот на Ердоган слета.
Иако Канцеларијата на израелскиот премиер го објасни отсуството на Нетанјаху како „празник на Симхат Тора“, информирани извори тврдат дека тоа не е вистина. Наводно, немало разговори со ултраортодоксните партии за евентуално откажување на патувањето, а одлуката е донесена по дипломатски консултации со американски и израелски претставници.
Според весникот „Израел Хајом“, Турција дури и го изразила своето незадоволство до Вашингтон затоа што одлуката за поканата на Нетанјаху претходно не била координирана со Анкара. По серија разговори меѓу американските и израелските претставници, беше заклучено дека доаѓањето на Нетанјаху ќе предизвика бојкот од неколку арапски држави и дополнително ќе ги комплицира напорите на претседателот Доналд Трамп да одржи „мировен самит за Газа“.
Арапските земји се заканија со бојкот
Ирачката делегација потврди дека Ирак ќе одбие да учествува на самитот доколку Нетанјаху биде присутен. Советникот на ирачкиот претседател Абдул Латиф Рашид, Али Мусави, изјави дека слични закани биле упатени и од други арапски држави, сметајќи го израелското присуство за неприфатливо во време кога регионот сè уште се опоравува од уништувањето во Газа.
Така, одлуката на израелскиот премиер да го откаже патувањето, иако поканата дојде директно од претседателот Трамп, спречи дипломатска криза во пресрет на собирот.
Дипломатски извори наведуваат дека неколку земји во регионот сè уште не се подготвени за „револуционерните иницијативи“ на Трамп и дека е потребно повеќе време за да се подготви теренот за поширок мировен процес што би го вклучил и Израел.
Претседателот Трамп, според извештаите од Вашингтон, планира да организира нова рунда состаноци на високо ниво во наредните месеци, за време на кои треба да го претстави својот „мега договор“ за Блискиот Исток – политички, економски и безбедносен план што би вклучувал проширување на Абрахамовите договори и нови партнерства во областите на енергетиката и трговијата.
Празникот Симхат Тора, кој Нетанјаху го наведе како причина за неговото отсуство, го означува крајот на еврејскиот празник Сукот. Иронично, токму на тој ден, 7 октомври 2023 година, палестинските борци од Газа започнаа координиран напад врз јужен Израел, со што ја започнаа војната меѓу Израел и Хамас.
Иако израелскиот премиер се обиде да го прикаже своето отсуство од самитот како прашање на религиозно почитување, дипломатски извори тврдат дека всушност станува збор за „успешен турски притисок“ и уште еден показател дека Анкара, со поддршка на арапските лидери, повторно презема клучна улога во политичката динамика на Блискиот Исток.