Ерата на антибиотици започна со откривањето на пеницилинот, а тоа откритие претставува едно од најголемите медицински достигнувања на 20 век.
Антибиотиците придонесоа за значително намалување (стапка) на смртноста од бактериски инфекции, а многу фатални болести станаа излечиви, со што се продолжува животниот век на луѓето.
Сепак, длабоко вкоренети во овој терапевтски успех се несаканите ефекти на антибиотиците врз микробиомот, комплексна заедница на микроорганизми (разни бактерии, габи и вируси) кои живеат во нашето тело. Тие помагаат во варењето на храната, го зајакнуваат нашиот имунолошки систем, па дури и влијаат на нашата ментална благосостојба. Кога антибиотиците ќе ја нарушат оваа деликатна рамнотежа што постои меѓу нив, може да се појават несакани ефекти како дијареа предизвикана од антибиотици , таканаречен антибиотски колитис… На оваа тема денеска разговараме со проф. д-р Миодраг Крстиќ, гастроентерохепатолог од Клиниката за гастроентерологија, УКЦС Белград.
Кои се несаканите ефекти од антибиотиците?
Краткорочните последици се добро познати. По примената на антибиотиците се очекува елиминација на штетните бактерии кои предизвикуваат инфекција. Сепак, овој процес често води до елиминација на добрите бактерии, бидејќи антибиотиците не се селективни лекови. Наместо добри бактерии, штетните бактерии се акумулираат прекумерно и оваа нерамнотежа често доведува до привремени гастроинтестинални нарушувања, вклучувајќи дијареа, гадење или надуеност .
Иако антибиотскиот третман е често неизбежен, се повеќе и повеќе истражувања ја нагласуваат важноста од разумна и ограничена употреба на овие лекови.
Антибиотиците ни се неопходни, но имаат и несакани ефекти. Па, како да се реши овој проблем?
Постојат неколку стратегии кои можат да ни помогнат. Најпрво се советува рационална употреба на антибиотици . Лекарите треба внимателно да ја разгледаат потребата од антибиотици пред да ги препишат. Тие треба да се применуваат само во случај на бактериски инфекции и врз основа на антибиограм, наместо рутинска употреба.
Понатаму, земањето некои пробиотици може да спречи антибиотска дијареа. Важно е да се напомене дека не сите пробиотици се исти. Според најновите упатства на Светската гастроентеролошка организација од 2023 година, прва препорака за превенција од антибиотска дијареа е уникатниот пробиотски квасец Saccharomyces boulardii или бактерискиот пробиотик Lactobacillus rhamnosus GG. Буларди е единствениот пробиотик кој може да се зема истовремено со антибиотик , бидејќи тоа е пробиотски квасец кој е единствениот што не е подложен на разградување со дејство на антибиотици . Сите други пробиотици мора да се земаат одделно од антибиотиците. Бројни клинички студии укажуваат на неговата способност да го намали ризикот од дијареа поврзана со антибиотици. Може да се применува истовремено, без да се прави временски јаз од 2 до 4 часа и да се продолжи за целото времетраење на антибиотската терапија.
Не е важен само правилниот избор на сојот на пробиотиците, туку и начинот на кој се пакуваат пробиотиците . Пробиотикот што се наоѓа во специјалнотоaTECH пакувањеја има декларираната количина на пробиотски клетки на крајот на рокот на траење, а не во моментот на пакувањето. На овој начин производителот може да ја гарантира стабилноста, односно ефективноста на пробиотскиот препарат. Од сите пробиотски препарати регистрирани во Србија, самоBulardi®од компанијата Abela Pharm го исполнува тој критериум.
Важно е сите, и лекарите и пациентите, да бидат информирани за важноста на одговорната употреба на антибиотиците. Институциите, како што е Probiotic Excellence Center®, кои активно спроведуваат едукација, објавуваат водичи за добри практики, создаваат упатства, но и организираат бројни предавања, играат клучна улога во ширењето на свеста за зачувување на микробиомот. Клучот е во образованието, бидејќи само така ќе се осигураме дека сите, и лекарите и пациентите, се информирани за важноста од одговорна употреба на антибиотици и зачувување на микробиомот.
Со примена на овие стратегии, можно е да се намалат негативните ефекти на антибиотиците врз микробиомот и да се поддржи закрепнувањето по терапијата.
Последна порака : Употребата на антибиотици е исклучително важна. Важно е да се нагласи колку тие се неопходни во лекувањето на сериозни инфекции, но во исто време да се развие свеста за потребата да се зачува деликатната рамнотежа во микробиомот. Ова се постигнува преку рационална употреба на антибиотици, едукација на лекарите и пациентите и користење на докажани пробиотски соеви кои се клинички тестирани и се вклучени во светските упатства.