„Оваа технологија е нашата идна закана“, предупредува Серхиј Бескрестнов, советник на украинските одбранбени сили, откако неодамна доби новозапленет руски дрон. Тоа не беше обичен авион – овој дрон, поддржан од вештачка интелигенција, може самостојно да наоѓа и напаѓа цели, а за разлика од другите модели, не испраќаше ниту примаше сигнали, што го правеше отпорен на попречување, пишува Би -Би-Си.
Руските и украинските сили активно тестираат вештачка интелигенција во оваа војна, а во некои области нејзината употреба за стекнување цели, собирање разузнавачки информации и чистење мини веќе стана стандард. За украинската војска, вештачката интелигенција стана неопходна алатка.
„Нашата армија месечно добива повеќе од 50.000 видео преноси од фронтовската линија, кои се анализираат од вештачка интелигенција“, рече заменик-министерот за одбрана на Украина, Јуриј Мироненко.
„Ова ни помага брзо да ги обработиме овие огромни податоци, да ги идентификуваме целите и да ги поставиме на мапата.“
Трансформација на бојното поле
Технологијата управувана од вештачка интелигенција се смета за алатка што може да го подобри стратешкото планирање, да го максимизира искористувањето на ресурсите и на крајот да спаси животи. Но, кога станува збор за беспилотни оружени системи, таа исто така фундаментално го менува бојното поле.
Украинските сили веќе користат софтвер базиран на вештачка интелигенција кој им овозможува на беспилотните летала да се фокусираат на целта и автономно да летаат последните неколку стотини метри до целта. Во таа фаза, пречките се невозможни, а соборувањето на толку мал и брз летачки објект е исклучително тешко.
Целосно автономно оружје
Се очекува овие системи на крајот да се развијат во целосно автономно оружје кое може самостојно да пронаоѓа и уништува цели. Јарослав Ажњук, извршен директор на украинскиот тим за развој „Форт Ло“, објаснува дека војникот ќе треба само да притисне копче на апликација за паметен телефон.
Дронот, вели тој, ќе го направи останатото – ќе ја пронајде целта, ќе го испушти експлозивот, ќе ја процени штетата и ќе се врати во базата.
„И нема да бара ниту пилотски вештини од војникот“, додава тој.
Пресретнувачите на беспилотни летала со ваков вид автоматизација би можеле значително да ја зајакнат воздушната одбрана од руските борбени беспилотни летала со долг дострел, како што е озлогласениот „Шахед“.
,,Компјутерски контролиран автономен систем може да биде подобар од човечкиот во многу погледи“, вели Ажњук.
„Може да ја види целта пред човекот. Може да биде поагилен.“ Иако Мироненко тврди дека таков систем сè уште не постои, тој сугерира дека Украина е близу до развој на еден.
„Делумно го имплементиравме во некои уреди“, вели заменик-министерот. Ажњук предвидува дека до крајот на 2026 година би можело да има илјадници вакви системи.
Ризици и етички прашања
И покрај придобивките, украинските програмери се претпазливи во однос на целосното распоредување на одбранбени системи без човечки надзор. Главниот ризик е што вештачката интелигенција можеби нема да може да разликува украински војник од руски, особено ако носат слични униформи, вели Вадим, чија компанија DevDroid произведува митралези со далечинско управување кои користат вештачка интелигенција за следење на цели.
Поради загриженоста за „пријателски оган“, тој вели дека немаат опција за автоматско пукање. „Можеме да ја овозможиме, но треба да стекнеме повеќе искуство и повратни информации од копнените сили за да разбереме кога е безбедно да се користи оваа функција.“
Исто така, постојат стравувања дека автоматизираните системи ќе ги прекршат правилата на војувањето. Како, на пример, ќе избегнат да им наштетат на цивилите или ќе направат разлика меѓу војниците кои сакаат да се предадат? Заменик-министерот за одбрана Мироненко смета дека конечната одлука во такви околности мора да остане кај човекот, иако вештачката интелигенција би „го олеснила донесувањето на одлуката“. Сепак, нема гаранции дека сите страни ќе се придржуваат кон меѓународните хуманитарни норми.
Глобална трка и повик за регулација
Спротивставувањето на овие системи станува клучно прашање. Како да се запре „рој беспилотни летала“ кога попречувањето или користењето на традиционално оружје станува неефикасно? Успешната операција „Пајажина“ на Украина минатиот јуни, кога 100 беспилотни летала нападнаа руски воздухопловни бази, веројатно беше потпомогната од алатки за вештачка интелигенција. Многумина во Украина стравуваат дека Москва ќе ја копира оваа тактика, не само на бојното поле, туку и надвор од него.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски минатиот месец во ОН предупреди дека вештачката интелигенција придонесува за „најразрушителната трка во вооружување во човечката историја“. Тој повика на воспоставување глобални правила за употреба на вештачка интелигенција во оружјето, нагласувајќи дека прашањето е „исто толку итно како и спречувањето на ширењето на нуклеарното оружје“.