Претходниот ден речиси сите водечки деловни медиуми ја објавија информацијата дека цената на природниот гас во Европа наеднаш скокнала за 40 отсто, што е знак дека повторно може да се отвори прашањето на енергетската неизвесност и несигурност на „Стариот континент“.
Иако причината за скокот на цената на природниот гас е очигледно не многу важна – штрајк на работниците во фабриката за ЛНГ во Австралија кои не се задоволни со просечната плата од околу 3.000 долари – вистинската причина за новиот шок е геополитички конфликт, односно драстично намалување на снабдувањето со природен гас од Русија, па поскапувањето на гасот во основа е остварување на акумулираниот политички ризик.
А политичките ризици – меѓу кои не се само пресметката на Западот со Русија или тензиите во односите со Кина, туку и усвојувањето на цела низа контроверзни одлуки во јавните политики – имаат сè подраматичен ефект врз работењето на компаниите. Овогодинешното истражување на високо почитуваниот Oxford Analytica откри дека 100 отсто од глобалните големи корпорации работеле на зајакнување на нивните способности за управување со политички ризик, додека 54 отсто ги зголемиле инвестициите во осигурувањето од политички ризик или финансиски се заштитиле од политичките ризици.
Најпогодени се европските компании. На глобално ниво, 60 отсто од компаниите пријавиле во истражувањето негативно нето влијание од конфликтот во Украина, додека западноевропските компании во 86 отсто од случаите процениле дека имале директни или индиректни загуби поради овој политички ризик. Само 33 отсто од американските компании процениле дека политичкиот ризик генерира нето штета за нив. Тоа се огромни проценти насекаде кои ги откриваат вистинските размери на планетарната деловна драма генерирана од големите политички ризици, па сосема е сигурно дека истражувањето на Oxford Analytica треба да стане прирачник што треба да го прочитаат носителите на политички одлуки пред да се направи потенцијална штета. Имено, прашање на време е кога акумулираните политички ризици ќе ја направат Европа и голем број нејзини бизниси неуправливи односно нефункционални.
ЗАБЕЛЕШКА: Oxford Analytica нема никаква врска со Cambridge Analytica и вмешаноста во големиот скандал – Oxford Analytica ја тужеше Cambridge Analytica за кражба на името, но озлогласениот десничар Стив Банон остана на наративот дека тој го измислил името на компанијата.
Во анализите на експертите на Oxford Analytica се наведува тезата дека шокот од војната во Европа предизвикал промена на деловната парадигма. Процентот на компании кои купиле некаква форма на осигурување од политички ризик пораснал од 25 проценти во 2019 година на 68 проценти оваа година. Во истиот период, бројот на компании кои предвидуваат зајакнување на трендовите на деглобализација пораснал од минатогодишните 16 на овогодишните 50 проценти.
Ако навистина деглобализацијата напредува со ова темпо, тогаш веројатно е дека за само 2-3 години ќе го уништи она што на глобализацијата и требаа 20-30 години да го постигне. А дека работите би можеле да испливаат понесени од елементот на деглобализација, укажуваат и податоците од истражувањето дека проценката за одвојување на западниот бизнис од Кина е зголемена од 12 отсто од компаниите во 2022 година на 42 отсто во 2023 година.
Судејќи според мислењето на компаниите, деглобализацијата се вжештува – одејќи како четворицата коњаници на апокалипсата. Какви ќе бидат последиците ?
Еве како истражувањето/анализата предвидува: „Годината политичкиот ризик стана ризик за секого и ја опишува природата на растечкиот проблем“. Вака брокерот за осигурување обично го опишува политичкиот ризик: „Ниска фреквенција, висока сериозност“. Политичкиот ризик е, накратко, ризик од катастрофи, сличен на многу видови природни катастрофи.
Аналитичарите на Oxford Analytica не напишаа нешто особено паметно кога заклучија дека оваа година политичкиот ризик стана сечиј ризик затоа што секој може да го види преку движењето на цените при одење во продавница или на бензинска пумпа. Но, факт е дека тие анкетираа голем број компании и дојдоа до податоци дека политичкиот ризик е понарушувачки, односно поопасен отколку што изгледаше по растот на цените во последните две години. Особено е логично ризикот да биде голем во Европа. Имено, во САД повеќе компании (42 отсто од нив) признале дека имаат некаков бенефит од војната во Украина, што е повеќе од оние 33 отсто кои имаат утврдена нето загуба. Со други зборови, Европа е веројатно континентот кој е најмногу изложен на политички ризици.
Што ќе направат за тоа европските политичари, а особено европратениците ? Или тие нема да направат ништо, а во иднина ќе се тресеме од двоцифрен скок на цената на природниот гас кога некој што работи во австралиско и американско рударство сака покачување на основната плата и/или бонуси ? Поверојатно е дека европските политичари нема ни да сфатат колкав политички ризик имаат акумулирано, па ќе продолжат да го зголемуваат, пишува угледната компанија Oxford Analytica.
