Европската унија во среда објави 13 нови проекти за суровини надвор од блокот за зголемување на своите залихи на метали и минерали кои се неопходни за одржување на конкурентноста во енергетската транзиција, како и во одбраната и авијацијата.
Соопштението доаѓа по одлуката на Кина во април да воведе ограничувања за извоз на ретки земни минерали сè додека не се добијат нови дозволи, поради што дипломатите, производителите на автомобили и други компании од Европа и други земји се обидуваат да обезбедат средби со претставници на Пекинг и да спречат затворање на фабрики.
„Мораме да ја намалиме нашата зависност од сите земји, особено од голем број земји како Кина. Забраните за извоз ја зголемуваат нашата волја за диверзификација“, изјави пред новинарите европскиот комесар за индустрија, Стефан Сежурн.
Кина контролира повеќе од 90 проценти од глобалниот производствен капацитет за магнети, кои се користат во сè, од возила и борбени авиони до апарати за домаќинство. Таа е исто така главен снабдувач на многу клучни влезни елементи за обновлива енергија, особено минерали од ретки земји, батерии и соларни панели, ситуација што Брисел сака да ја промени.
Листата на ЕУ е дел од спроведувањето на Законот за критични суровини договорен во 2023 година, според кој блокот има за цел да ископа 10 проценти, да рафинира 40 проценти и да рециклира 25 проценти од своите потреби до 2030 година.
Десет нови проекти ќе се фокусираат на материјали неопходни за батерии на електрични возила и складирање на батерии, вклучувајќи литиум, кобалт, манган и графит. Два проекти за ретки метали се наоѓаат во Малави и Јужна Африка.
Други проекти се наоѓаат во Велика Британија, Канада, Гренланд, Казахстан, Мадагаскар, Норвешка, Србија, Украина, Замбија, Бразил и француската територија Нова Каледонија.
Британскиот проект е наменет за екстракција на волфрам, а оние во Украина и Гренланд за графит, додека проектот во Гренланд го води GreenRoc Strategic Materials. Волфрамот е клучен за одбранбената индустрија.
Гренланд беше точка на тензии меѓу Брисел и Вашингтон оваа година откако американскиот претседател Доналд Трамп постојано повторуваше дека сака да ја стекне данската прекуокеанска територија.
Американските претставници разговараат за план за вклучување на Гренланд во сферата на влијание на САД преку еден вид договор наречен COFA, кој САД го користат за одржување блиски врски со неколку островски земји од Пацификот. Според COFA, американската влада обезбедува основни услуги во замена за слободното работење на американската војска, додека трговијата со САД е во голема мера без царини.
Српскиот проект, управуван од рударскиот гигант Рио Тинто, би можел да произведе 90 проценти од потребите на Европа за литиум. Но, проектот речиси пропадна откако владата ја одзеде лиценцата за рударство во 2022 година. Српски суд ги врати правата на Рио Тинто минатата година. Многу Срби се спротивставуваат на проектот Јадар, велејќи дека неговиот развој ќе ја оштети животната средина.
„Со проценето производство од 58.000 тони литиум карбонат годишно, Србија има потенцијал да стане клучен играч во синџирот на снабдување со електрични возила“, се вели во соопштението на Рио Тинто.
ЕУ процени дека проектите ќе бараат вкупна капитална инвестиција од 5,5 милијарди евра за да започнат. Тие ќе добијат координирана финансиска поддршка и интерес од клиентите од Европската комисија, земјите-членки и заемодавателите.
Со новиот список, вкупниот број на стратешки проекти на ЕУ се зголеми на 60. Во март, Комисијата објави 47 проекти во рамките на ЕУ.