Истражувањето на НАСА покажа дека езерото изгубило седум отсто од својата површина и половина од својот волумен помеѓу 1984 и 2020 година.
Преспанското Езеро со илјадници години било недопрено. Под притисок на климатските промени, неконтролираното пумпање и загадувањето, ова праисториско езеро во југоисточна Европа се намалува со алармантна брзина.
Се верува дека езерото на тројната граница на Албанија, Грција и Македонија е дом на илјадници животински и растителни видови кои зависат од водата и околните живеалишта.
Високите температури значително го намалија годишното количество снег во областа. Виталните потоци кои се влеваат во езерото пресушија, загрозувајќи ги видовите кои зависат од езерото и блиската вода.
Недостигот на врнежи доведе до постојано повлекување на водата, на некои места се повлекуваше и до три километри, велат чуварите на паркот.
Претходно имаше многу повеќе снег, кој можеше да достигне метар или метар и половина, додека последните години речиси и да нема врнежи од снег, изјави за агенцијата АФП чуварот Горан Стојановски (38).
Стојановски помина повеќе од една деценија на мониторинг на езерото во Македонија.
Други експерти се согласуваат и наведуваат различни начини на кои последиците од климатските промени доведоа до постојано намалување на езерото.
Промените забележани во нивото на езерата се поврзани со климатските промени, рече Спасе Шумка, професор на Земјоделскиот универзитет во Тирана.
Шумка нагласи дека повисоките температури го зголемиле испарувањето и ги намалиле годишните врнежи. Дополнителни проблеми создаваат околните фарми со јаболка, кои во голема мера се потпираат на вода.
Истражувањето цитирано од НАСА покажа дека езерото изгубило седум отсто од својата површина и половина од својот волумен помеѓу 1984 и 2020 година.
Загадување
Загадувањето на животната средина што доаѓа од земјоделската вода од околните овошни насади само ги зголемува проблемите. Тоа доведува до цветање на алгите, поради што многумина стравуваат од создавање мртви зони.
Езерото е интензивно загадено со децении, вели Златко Левков , биолог од Универзитетот Кирил и Методиј во Скопје.
Едноставно кажано, живеалиштата на многу видови би можеле целосно да се променат, нивната популација да се намали и потенцијално да изумре.
Според експертите, Преспанското Езеро е старо меѓу еден и пет милиони години. Овој факт го прави еден од најстарите слатководни еколошки системи на континентот.
Приближно две илјади видови риби, птици и цицачи, заедно со многу флора, ја користат водата на езерото за опстанок.
Понатамошната деградација може да биде катастрофална за локалниот екосистем, но и за Охридското Езеро кое се наоѓа на 10 километри западно.
Бидејќи Преспанското Езеро се наоѓа на планина, Охридското Езеро го одржува своето ниво потпирајќи се на неговите подземни текови низ варовникот.
Поради преголемото загадување и нерегулираниот развој, на Охридското Езеро пред две години му се закануваше опасност да го загуби местото на листата на природни светско наследство на УНЕСКО.
Според извештајот на Програмата за развој на Обединетите нации (УНДП), во регионот годишно се користат околу 65 тони пестициди, а во езерото завршуваат големи количини хемикалии.
Пестицидите и вештачките ѓубрива главно се користат во насадите со јаболка и сочинуваат приближно 70 проценти од економската активност околу брегот на северномакедонското езеро.
Отстранувањето на биоразградливиот отпад и прекумерната употреба на ѓубрива и пестициди го поттикнаа брзиот раст на биомасата во езерото, како што се алгите и инвазивната трева, кои им се закануваат на ендемските видови, соопшти УНДП.
Низа проблеми
Во последните години беа покренати безброј иницијативи за подобро управување со штетните последици од земјоделскиот сектор.
Во рамките на еден проект беа изградени осум метеоролошки станици. Собраните податоци помагаат да се информираат земјоделците за употребата на пестициди, со што нивната употреба е намалена за 30 проценти.
Со намалување на бројот на третмани, имаме поголема економска придобивка и ја подобруваме заштитата на животната средина, изјави за АФП Фросина Ѓорѓиевска (56), производител на јаболка во Македонија.
Во регион каде што економските тешкотии, лошата инфраструктура и падот на наталитетот се најголемите проблеми, загриженоста за животната средина честопати паѓа на задниот дел од владините приоритети.
Повеќето експерти веруваат дека треба да се направи повеќе за да се заштити иднината на езерото, вклучително и подобра имплементација на низата договори потпишани од Македонија, Албанија и Грција во 2012 година.
Активистите бараат преминување кон органско земјоделство и инвестирање во одржлив туризам за да се помогне во ширењето на свеста.
Сакаме да ја задржиме автентичноста на Преспанското Езеро, неговата убавина и да продолжиме да уживаме во него, рече Марија Ефтимовска (42), локален еколошки активист.