Израелските авиони во последните денови извршија жестоки воздушни напади врз Дамаск и други цели во Сирија. Официјалните оправдувања беа дека Израел ги штити сириските Друзи – малцинство кое се побуни против новата влада во Дамаск, но многумина веруваат дека вистинската цел на овие напади е да се испрати порака до Турција.
Во овие напади, Израел со експлозии погоди и дел од зградата на сириското Министерство за одбрана, најавувајќи дека ќе ги „уништи владините сили што ги напаѓаат Друзите во јужна Сирија“. Ваквите напади означија голема ескалација во односите со новата сириска влада на привремениот претседател Ахмед ал-Шара, кого Израел го опиша како „новомаскирани џихадисти“ и вети дека нема да им дозволи да распоредат сили на југот на земјата.
Други неодамнешни конфликти во регионот дополнително ги разгореа тензиите. Во јуни 2025 година, Израел спроведе двонеделни воздушни напади врз нуклеарните постројки на Иран, наведувајќи загриженост дека Техеран се стреми кон нуклеарно оружје, а претходно и врз Либан. Овие акции предизвикаа значителна штета на оружјето и лидерите на Хезболах (во минатогодишната војна, Израел уништи многу магацини на Хезболах и уби водечки кадри).
Во светлината на оваа стратегија, нападите врз Сирија се сфаќаат како продолжение на израелската офанзива против сојузниците на Иран во регионот, а медиумите сè повеќе шпекулираат дека Турција би можела да биде следната цел. Некои посочија дека воздушните напади биле наменети како порака до Турција, како што наведе израелски извор, додека некои аналитичари тврдат дека со овие напади Израел сака да испрати јасна порака до Анкара: нема да толерира понатамошно турско влијание во Сирија.
Израел и Друзите: оправдување за нападите
Израелската влада ги оправдува своите напади тврдејќи дека ги штити цивилите Друзи во Сирија. Друзите се етно-религиозна заедница распространета по границите на Сирија и Израел, а во јули сириските Друзи кренаа востание во покраината Свеида против новата влада.
Медиумите блиски до Израел објавија дека на 15 и 16 јули 2025 година, армијата ги таргетирала сириските позиции на југот од земјата „тврдејќи дека сака да ја демилитаризира таа област и да го заштити малцинството друзи таму“. Во тоа време, беа извршени силни напади врз позициите во Дамаск, со изјава дека нема да дозволат „преместување на силите“ на новата влада на југот од Сирија и дека ќе ја заштитат заедницата друзи.
Во тие извештаи, исто така, беше истакнато дека израелската заедница Друзи во Израел повикала на заштита на своите сонародници во Сирија, што дополнително ги оправдува нападите за израелската јавност. Сепак, Сирија ги отфрли ваквите објаснувања како изговор: сириските власти го прогласија Израел за целосно одговорен за последиците од нападот и повикаа на заедничка акција против сторителите на злосторството, додека нивниот министер за одбрана објави дека е на сила целосно прекин на огнот.
Вистинската цел – порака до Турција
Јасно е дека ова послужи како „остра порака“ до Анкара дека Израел нема да дозволи проширување на турското присуство во Сирија. Ал-Естиклал наведува дека Израел „ја таргетирал клучната инфраструктура“ за да испрати јасна порака до Анкара дека нема да дозволи турска воена пенетрација во Сирија. Преговорите меѓу Турција и Сирија за заеднички договор за одбрана влегоа во последната фаза – Анкара има намера да ги распореди системите „Хисар“ и други беспилотни летала на Т4 и други бази – што очигледно предизвика израелска реакција.
Израелскиот новинар Рон Бен-Џисаи објаснува дека ваквите турски системи за воздушна одбрана во Сирија би претставувале директна закана за „слободата на дејствување“ на Израел во тој воздушен простор: доколку Турција воспостави воздушна одбрана во Сирија, Израел „нема да може слободно да го користи сирискиот воздушен простор за дејствување, на пример, против Иран“.
Во израелската јавност, тоа се перцепира како обид за воспоставување „турски протекторат“ во Сирија, на што водечките функционери реагираа остро. Министерот за одбрана Израел Кац вети дека Израел „нема да дозволи безбедноста“ на земјата да биде загрозена, а министерот Гидеон Саар ја обвини Анкара дека се обидува да формира турски „протекторат“ во соседната земја.
Накратко, Израел јасно покажува дека ќе ги брани своите интереси на исток со својата воена сила: додека го осудуваше насилството на Иран и Хезболах за време и по војната со Хамас, сега Турција е означена како потенцијална следна закана за неговите стратешки цели.
Турското влијание и израелската стратегија
Турција одигра важна улога во сирискиот конфликт во последните години. По почетокот на војната во 2011 година, Анкара целосно ги прекина односите со Асад и отворено ја поддржа опозицијата која се обиде да го собори. Турција е сојузник на сириската опозиција од почетокот на граѓанската војна, обезбедувајќи им засолниште на борците и политичките лидери на бунтовниците.
На крајот, турското раководство се вклучи во регионалните преуредувања. Неодамнешните извештаи сугерираат дека Турција „помогнала во падот на Дамаск“ во рацете на бунтовниците – по што Анкара станала главен меѓународен сојузник на привремениот претседател ал-Шара. Еден аналитичар забележал дека како резултат на тоа, Израел почнал да ја гледа Турција како „нов регионален конкурент“ на Блискиот Исток.
И покрај сето ова, Израел не сака да дозволи долгорочно турско воено присуство во Сирија. Како што истакна бригадниот генерал Абдула ал-Асад, Израел „се плаши од турско присуство во Сирија бидејќи тоа му штети и би можело да ги ограничи неговите воздушни операции“.
Израелскиот претседател Нетанјаху дури повика на демилитаризација на јужниот дел од Сирија и предупреди дека нема да прифати присуство на какви било странски сили (вклучувајќи ги и турските) во близина на неговите граници. Во февруари 2025 година, сирискиот претседател ал-Шара ја посети Анкара, каде што Ердоган потврди „консензус“ за посилна соработка, но Израел одговори со деструктивни воздушни напади. Нападите ја погодија и претседателската зграда и одбранбената зграда во Дамаск, со ветување за заштита на сириските друзи, но во исто време значеа ескалација бидејќи беа цел на стратешки локации поврзани со турските планови.
Стратегијата на Израел може да се види од ова: Сирија треба да остане слаба и поделена за да биде ефикасна тампон-зона против своите непријатели. Израелскиот печат го цитира заклучокот дека Израел сака „Сирија да биде негово безбедно, демилитаризирано соседство, без активни воени сили“. Што значи дека секој обид за ширење на влијание (без разлика дали е иранско, руско или турско) мора рачно да се потисне.
Во оваа смисла, нападите врз сириски цели само „под изговор за заштита на Друзите“ всушност испраќаат порака до Турција: Израел нема да толерира силно турско влијание во областа. Аналитичарите велат дека израелската офанзива јасно става до знаење дека Анкара не смее да ги загрози безбедносните интереси на Израел.
Накратко, пораката е: Турција е добредојдена во Сирија како и Иран. Оваа порака се испраќа до сите преку разорни напади врз сириската инфраструктура.
Иако Израел формално ги објасни неодамнешните напади како загриженост за малцинството Друзи, контекстот укажува на поширока цел. Вистинскиот мотив е да се одврати Турција од зајакнување на својата позиција во Сирија. Во време кога Турција станува најблизок меѓународен сојузник на новото сириско раководство, Израел не сака Сирија да стане негова база на моќ. Затоа, по разоружувањето на посредниците на Иран и Хезболах, Анкара е означена како следната закана на која треба да испрати јасна порака: Израел ќе слуша на секој начин за да спречи силно турско влијание во соседството.