Милорад Павиќ остави неизбришлива трага во домашната литература, а јавноста особено ја заинтригира неговата романса со 31 година помладата писателка и критичарка Јасмина Михајловиќ.
Тие двајца беа еден од омилените парови во Србија.
Иако литературата му го одбележа животот, на неговото творештво големо влијание имаше и љубовта со Јасмина Михајловиќ, жената за која остави се и создаде живот во кој уживаше до последниот ден.
– Беше 27 мај 1986 година кога влегов во неговата канцеларија на Филозофскиот факултет. Темата на мојата теза беа неговите приказни. Ми требаше библиографски материјал, а бидејќи немаше ниту еден за современите автори, бев принудена да се консултирам со самиот писател – ја започна својата приказна Јасмина Михајловиќ своевремено за медиумите.
– Ми требаа два месеци да се осмелам да му се јавам. Имав три броја од Милорад Павиќ во Белград. Не знаев ни каде живее. И еден ден се осмелив да се јавам. Го имав напишано текстот: „Добро попладне, јас сум таков и таков, правам дипломска работа и би сакал…“, а потоа ме праша длабок машки глас, кој веќе ме гали. : “А зошто го правиш ова?” Очекував се освен тоа. Лежерно реков: „Затоа што ја сакам таа проза“. Ми закажа за следниот ден, напладне во неговата канцеларија. Така почна. Запознавање. Носев ленен фустан со лично нацртан принт (шар) на белградските улици од неговата приказна „Коњаникот“. Тоа беше судбоносен арабеск-лавиринт – изјави Јасмина.
Првата средба како да навести дека меѓу нив ќе се роди неверојатна романса.
– Мојата прва „дипломска“ средба со Павиќ потоа се претвори во деловна соработка – работа на библиографијата за неговите собрани дела во „Просвета“. Преку библиографијата на Павиќ влегов во неговата биографија, а тој во мојата.
Во меѓувреме имав дете, работев на разни места, во училиштата, на Институтот за литература, но бев опседнат со Павиќ, неговите книги и горе-долу бевме во контакт. Сепак, имаше голема дистанца, не можев да претпоставам дека нешто може да се случи меѓу нас. Не ни помислив на тоа. Таквата состојба траеше пет години, до 1991 година – изјави Јасмина за Курир.
Години подоцна, со еден случаен допир, се разбудиле сите емоции и се случила експлозија.
– По Октомврискиот саем на книгата отидовме на голема книжевна вечера. Тогаш за прв пат ја допре мојата рака. Експлозија! Неодамна го прочитав мојот есеј-сеќавање на тој допир. Напишано е ден потоа. Боже, таму е складирана сета енергија на нашата љубов што допрва ќе се случи. Во животот. И во смрт – се присети таа и додаде:
– Во зимата 1992 година купивме бурми и се венчавме во кревет. Хартиената свадба ќе дојде дури подоцна. Тоа е помалку важно, но има правни последици за целиот мој живот и по неговата смрт.
Оваа двојка предизвика голема бура во медиумите не затоа што е 31 година постар од неа, туку поради отвореноста на Јасмин за нивниот приватен живот.
– Еротската моќ на Милорад Павиќ беше страшна. Често велеше: „Да не бев писател, ќе бев Казанова“. Мислам дека големата уметност има врска со либидото. Тој навистина беше добар љубовник. Неговата еротска енергија не ослабна, како што пишува, напротив, се засилила. И ниту возраста ниту болеста немаат врска со тоа. Навистина никогаш не ми требаше друг љубовник, ниту пак да гледам во друг маж. Тој го задоволи целиот мој универзум.
Сите велеа дека 31 година е голема разлика, па понекогаш се прашував како ќе функционира, но тоа не беше пречка, напротив. Водевме љубов нон-стоп, на сите можни места, ливади, шуми, коли, каде и да се најдовме, па макар некаде било забрането, толку го претпочитавме. Нашиот стан стана досадно место за такви работи. Се случуваше да имаме секс секој ден сто дена по ред. И додека тој умира во Ургентниот центар, на одделението за инфаркт, му нанесов малку швајцарска крема на лицето и цело време размислував како да водам љубов за последен пат – изјавила таа еднаш во интервју за Глорија.
Сепак, иако луѓето се жалеа на отвореноста за нивниот приватен живот, Јасмина ни откри дека не се кае.
– Чаршија ми замерува што јавно зборувам за нашиот брачен еротски живот. Па како да не зборувам кога разликата меѓу нас беше 31 година? Повраќањето зад сцената што се рашири за нашиот брак ме принуди да проговорам. Покрај тоа, сите зборуваат за својот вонбрачен живот и тоа е во ред, а кога ќе кажам нешто за љубовта и еротиката на двајца уметници кои се во брак, со голема разлика во години, тогаш е неморално да се озборува – ни откри таа.
Познатата писателка почина на 30 ноември 2009 година, а од тогаш нејзиниот живот се промени.
– Животот ни беше возбудлив, брз, дури и пребрз, исполнет со настани, патувања, огромни постојано зовриени емоции, бескрајни разговори. Нашиот живот беше гламурозен, елегантен, тежок – понекогаш премногу тежок – во секој случај, заситен и презаситен. Мислам дека во 17 години брак, барем половина од тоа време поминавме заедно.
По смртта на Павиќ во 2009 година, домот во кој живеел со сопругата Јасмина Михајловиќ станал наследство на Милорад Павиќ, лоцирано во Белград, на Дорчол.
Милорад Павиќ напиша познати дела: „Хазарски чреник“ и „Утрашње стране ветра“, како и многу други.