Новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп во изминатиот месец интензивно се залагаше за купување на најголемиот остров во светот, Гренланд, кој формално е под контрола на Данска.
Секако, веднаш пристигна негативен одговор од Копенхаген, а слични пораки беа испратени и од Нук, главниот град на Гренланд. Така започна првата од серијата меѓународни „ленти“ во кои Трамп ќе биде вклучен како претседател на САД.
Сепак, ставањето на Гренланд во меѓународното внимание го привлече вниманието на животот на самиот овој остров, кој може да се опише како суров и тежок. Ова го сугерираат и бројките кои велат дека граѓаните на Гренланд имаат проблеми кои ќе ги реши секој „сопственик“ на оваа област, без разлика дали е тоа Данска, САД или независната влада во Нук.
Депресија и алкохолизам
Како и многу земји и територии блиску до Северниот Пол, Гренланд има проблем со високи стапки на депресија кај жителите.
Депресијата и, за жал, високата стапка на самоубиства кај жителите на овој остров предизвикува екстремно ниските температури и фактот што во еден дел од годината има помалку од шест часа дневна светлина.
Ова со себе носи проблеми, а многу граѓани на Гренланд се потпираат на алкохол во овие услови. Стапката на консумирање алкохол по глава на жител е највисока во светот, а според статистичките податоци Гренланд е и светски лидер по стапка на самоубиства.
Покрај тоа, Гренланд има проблем со високата стапка на убиства и семејно насилство, што исто така, според проценките, доаѓа со суровата реалност на животот на овој остров. Во сето ова може да се вклучи и делумна социјална изолација, бидејќи во овие услови има одредени населби со мал број жители кои се, помалку или повеќе, изолирани од остатокот на светот.
Нагласен е и проблемот со високите цени на недвижностите. Во главниот град Нуук моментално повеќе од 2.000 луѓе чекаат на доделување владини станови и тоа е релативно голема бројка во споредба со вкупното население на островот.
Неограничен потенцијал во рудите, но со голема цена
Исто така, економијата на Гренланд е екстремно ограничена, барем додека не се започне поголема експлоатација на нејзините огромни минерални ресурси. Во моментов, 98 отсто од економската активност на Гренланд е во риболов, а островот зависи од 600 милиони долари што ги добива годишно од Данска.
Рударството, сепак, е потенцијал што, меѓу другото, го препозна и Доналд Трамп, а во суштина никој сè уште не ја знае неговата целосна вредност со сигурност.
На рабовите на Гренланд има минерални ресурси како ретки метали, наоѓалишта на ураниум и резерви на нафта и природен гас.
Но, достигнувањето на ова богатство не значи само „земање“, односно купување Гренланд од Данска, туку и стекнување меѓународен легитимитет.
Со други зборови, земји како Русија и Кина нема лесно да прифатат нивниот најголем ривал само да преземе толку важен дел од светот.
„Проклетството“ на геостратешката положба
Многу експерти за меѓународни односи и геополитика веруваат дека во иднина ќе има огромна борба за ресурси во близина на двата пола, а доколку САД воспостават контрола над Гренланд, тоа би им дало огромна геостратешка предност во иден конфликт.
Вашингтон со Гренланд не само што би добил контрола над ресурсите, туку и контрола врз рутите во Арктичкиот океан, чија геополитичка положба во иднина би можела да биде значително поголема.
Конечно, вреди да се истакне дека Гренланд има 55.000 жители кои гласале за поголем суверенитет уште во 2008 година, а денес дури се зборува за потенцијална независност од Данска.
Тие би можеле да станат жртви на „проклетството“ на геостратешката положба, односно на колатералната штета на глобалната геополитичка игра.
Што носи иднината?
Постојат неколку опции кои би можеле да се случат во блиска и далечна иднина.
Најверојатната опција е да се распише референдум за независност, што веќе го посакуваат некои политичари од Гренланд. Со ова би се стекнале со значителни слободи и би се ослободиле од „оковите“ од Данска, но би ја презеле одговорноста за низа работи, како решавање на проблемите на граѓаните на овој остров, но и регулирање на односите со САД.
Исто така, можно е да се задржи статус кво, при што Гренланѓаните би имале добар дел од суверенитетот, но сепак би биле под контрола на Копенхаген.
Најмалку веројатна опција е американското купување на островот, а некои експерти од САД сугерираат дека цената би била околу 50 милијарди долари, што не ги вклучува потенцијалните геополитички импликации од овој потег.
Сепак, во фокусот треба да се стават елементарните проблеми на граѓаните на Гренланд. Додека стратешките и политичките „игри“ се првиот интерес на Данска и САД, некој ќе мора да преземе одговорност и да ги реши барем оние проблеми што не се однесуваат на суровоста на животот во овој дел од светот.