Во бугарскиот парламент на 4 јуни 2025 година се случи жестока тепачка меѓу пратениците, непосредно по усвојувањето на законот за преминување на еврото како официјална валута. Инцидентот, кој траеше неколку минути, го привлече вниманието на јавноста и медиумите во цела Европа и повторно ги актуелизира внатрешните поделби во бугарското општество околу евроинтеграциите.
Физичкиот конфликт започна кога пратениците од крајнодесничарската и проруска партија „Преродба“ (Възраждане) се обидоа да ја блокираат говорницата во знак на протест против усвојувањето на еврото, нарекувајќи го тоа „предавство на бугарскиот суверенитет“. По ова, дојде до вербална и потоа физичка пресметка со пратеници од проевропските партии – најмногу од ГЕРБ и Демократска Бугарија, кои го поддржаа законот. Обезбедувањето беше принудено да интервенира за да ги раздели пратениците, а седницата беше прекината на кратко.
Политичка поларизација околу еврото
Законот, кој предвидува Бугарија да го воведе еврото како национална валута од 1 јануари 2026 година, беше усвоен со мнозинство, по неколку месеци интензивни дебати. Поддржувачите на еврото тврдат дека тоа ќе ја зајакне стабилноста на економијата, ќе ги намали трансакциските трошоци и ќе ја зацврсти интеграцијата на Бугарија во ЕУ. Но опозицијата, предводена од „Преродба“ и поддржана од претседателот Румен Радев, смета дека воведувањето на еврото ќе ја влоши социјалната состојба, ќе предизвика инфлација и ќе го загрози националниот идентитет.
Претседателот Радев веќе неколку месеци инсистира на одржување референдум за ова прашање, но парламентот неговата иницијатива ја оцени како неуставна. Радев и понатаму бара референдум, а „Преродба“ најави нова петиција со која ќе се обиде да собере доволно потписи за повторно да го покрене прашањето.
Јавноста е поделена
Иако владата тврди дека Бугарија ги исполнува сите Маастрихтски критериуми – како стабилност на цените, буџетски дефицит под 3% и стабилен девизен курс – дел од населението останува скептично. Според последното истражување на Eurobarometer, околу 48% од Бугарите се противат на воведувањето на еврото, 39% го поддржуваат, а останатите немаат став. Главната грижа на граѓаните е можноста за зголемување на цените, нешто што се случи и во други земји по нивниот влез во еврозоната.
Покрај тоа, одредени националистички кругови гледаат на еврото како симбол на губење на контролата врз националната економија и како дел од поширокото „одрекување“ од бугарскиот идентитет во корист на европскиот.
Ризици и можности
Експертите предупредуваат дека ваквата политичка нестабилност може да има последици врз процесот на пристапување во еврозоната. Европската централна банка и Европската комисија ја следат состојбата и повикаа на политичка стабилност и дијалог. Истовремено, финансиските пазари сè уште не реагираат негативно, но се нотира зголемена внимателност кај инвеститорите.
За сега, планот за воведување на еврото останува на сила, но останува нејасно дали идните судири во парламентот и на улиците може да го загрозат овој процес. Во секој случај, Бугарија влегува во клучна фаза на економска трансформација, придружена со силни идеолошки и политички тензии.
Заклучок
Инцидентот во бугарскиот парламент е само симптом на подлабокиот конфликт меѓу проевропските и антиевропските сили во земјата. Преминувањето кон еврото претставува историски чекор, но и сериозен предизвик – не само економски, туку и политички. Како ќе се развива ситуацијата, останува да се види, но сигурно е дека овој процес ќе бара многу повеќе од само техничка подготовка – ќе бара и национален консензус кој во моментов изгледа недостижен.