Можете да пристапите кон финансиите во домаќинството како чисто математичко прашање. Почнувате со фиксен приход, ги плаќате сметките, можеби ќе заштедите пари и ќе го оставите остатокот да се видиме следниот месец. Значи, користејќи математички операции, одреди го буџетот.
Но, овој пристап има недостаток – ја става математиката пред вниманието. Ова е недостаток бидејќи финансиите се математички проблем, комплициран од човечката психологија. Секојдневно се соочувате со предизвикот како да ги потрошите вашите ограничени приходи на вашите суштински и често контрадикторни потреби и желби.
Дали овој викенд ќе го поминете на оброк надвор од вашиот дом или сепак ќе готвите дома? Дали вашиот плакар изгледа премногу застарен? Ќе ја сервисирате колата или тие пари ги штедите за следната посета на лекар (за секој случај)? А каде се другите трошоци, односно фактот дека потребите и желбите се менуваат секој момент.
Под овие когнитивни оптоварувања, многу луѓе имаат тенденција да одат во крајности. Имено, или се спасуваат од стрес и трошат безумно, или штедат на секоја ситница. Сепак, далеку е подобро да се најде рамнотежа помеѓу овие две крајности, а еден метод за тоа е јапонската техника на буџетирање Какеибо.
Kakeibo ви помага да ја откриете суштината на вашите финансии и како да ги користите. Имено, тоа е метод кој покажува не само што да правите со вашите пари, туку и како добро да ги трошите, како да штедите и во крајна линија како да живеете добро.
Внимателност пред математика
Какеибо бил измислен во 1904 година од Хани Мотоко, првиот јапонски новинар и издавач на месечно женско списание. Мотоко сакаше да им помогне на жените со ограничени приходи да ги постигнат своите животни цели и да штедат. Следствено, таа дизајнираше систем на буџетирање кој комбинира корисност, едноставност и грижа.
Дури и името на ова буџетирање ја открива неговата цел. Имено, Какеибо на јапонски значи „домаќинска сметка“. Примената на Kakeib започнува со практикување на свесност, т.е. внимателност. Овој метод на буџетирање бара да одговорите на четири прашања што треба да си ги поставите:
- Колку заработувате месечно?
- Колку би сакале да заштедите?
- Колку трошите моментално?
- Какви подобрувања сакате?
Со одговарање на овие прашања, вие не само што поставувате финансиски цели, туку и укажувате на она што финансискиот советник Пола Пант го нарекува „први принципи на размислување“. Кога станува збор за буџетирање, тоа значи да се земат предвид вредностите што ги сакате и начините на кои можете да ги негувате. Значи, тоа е сознанието дека парите се средство за задоволство во животот, а не низа тактики и стратегии за контрола на животот.
Според Пант, ова бара од вас да ја прифатите основната вистина дека можете да си дозволите повеќето работи ако планирате и штедите, но не можете да си дозволите сè.
„Кога вежбате да бидете подобри во управувањето со вашите пари, вие вежбате да бидете подобри во управувањето со вашиот живот“, рече Пант.
Финансискиот советник и застапник на Какаеиба, Харуми Марујама се согласува со Пант. Според него, парите не се неограничени, целосно зависи од вас дали ќе ги задржите или ќе ги изгубите.
Четири категории на Какеиба
Откако ќе го прифатите споменатиот факт и ќе станете посвесни за вашите основни принципи, конечно е време за математика. На почетокот на месецот, пресметајте ги вашите проектирани приходи и одземете ги фиксните трошоци (кирија, комунални услуги и друго). Без оглед на парите што ќе останат се пари што може да се потрошат или заштедат. Секој пат кога ќе потрошите, запишете го и означете го во една од четирите категории:
- Основни потреби (енергија, храна и хигиена);
- Работи кои не се суштински (посета на кино, ресторан или спа центар);
- Култура (купување книги, посета на музеи итн.);
- Неочекувани трошоци (посета на лекар, поправка на автомобил или подарок за роденден на пријател што сте го заборавиле).
Со делење на вашето трошење во горенаведените четири категории, го поедноставувате вашиот буџет, за да можете да добиете поголема слика. Ако вашите нови чевли се за забава, тогаш ќе ги ставите во категоријата несуштински. Меѓутоа, ако овие чевли се услов за работа, тогаш тие се од суштинско значење. На овој начин можете да бидете свесни како, колку и на што ги трошите парите.
Повеќето застапници на Kakeibo препорачуваат рачно да ги запишете вашите месечни трошоци. Оваа препорака произлегува од истражување кое укажува дека кога нешто пишуваме на рака, подобро го паметиме и создаваме посилна врска со содржината. Од друга страна, некои ја користат апликацијата за брзо и лесно да ги запишуваат трошоците, да ги категоризираат трошоците и да креираат графикони за трошоци.
Без разлика дали рачно ги запишувате трошоците или ги регистрирате со апликација, важно е тоа да го правите редовно – на крајот од денот или на крајот на неделата.
На крајот на месецот прегледајте ги вашите трошоци. Пресметајте колку сте потрошиле во секоја категорија и колку сте заштедиле. Потоа споредете го со целите што си ги поставивте:
- Дали заштедивте онолку колку што имавте намера да заштедите;
- Дали пропуштивте одредени основни работи при првичното оценување;
- Дали работите, за кои подоцна сфативте дека се неважни, изгледаа неважни дури и при самото купување;
- Дали неочекуваното купување беше по неочекувано висока цена?
Одлично е ако сте ги постигнале своите цели. Но, во ред е ако не сте ги постигнале целите бидејќи тоа треба да ви биде лекција за да донесете подобри одлуки следниот месец. Имено, можеби ќе треба да скратите некои несуштински трошоци за да заштедите повеќе. Освен тоа, можеби вашите цели за штедење биле премногу напорни, па затоа треба да се откажете од уште неколку несуштински работи.
Што и да открие вашиот запис, можете да се вратите на горенаведените четири прашања и да одговорите на нив. Понатаму, истражувањата покажуваат дека следењето на трошоците ја зголемува самодовербата и има релаксирачки ефект, што не мотивира да ги постигнеме нашите цели.
Најдете ја вашата финансиска рамнотежа
Какеибо е јапонска филозофија наречена Нагоми која е посветена на рамнотежа, хармонија и одржливост. Кен Моги во својата книга за филозофија пишува дека Нагоми не е за наоѓање кратенка до среќа, успех или богатство.
„Се работи за разбирање и унапредување на добрите и позитивните аспекти на животот со цел да се балансираат тешкотиите што неизбежно го снајдат секој од нас“, истакна тој.
Какеибо бара од вас да го сторите истото со вашите финансии. Овој метод признава дека животот не треба да биде поврзан со финансиите, туку дека финансиите се еден од многуте ресурси кои поттикнуваат раст, учење и значајни животни активности. Дополнително, Kakeibo е многу приспособлив – можете да додадете петта категорија на трошоци или можете да креирате сопствени категории за штедење. Тоа е во ред се додека тие промени ги поддржуваат вашите принципи.
Ако одвоите време да го отфрлите излишното и да се фокусирате на суштината на вашите финансии, ја избегнувате замката на преголема оптимизација и истовремено придонесувате за управување со буџетот. Ова ќе ви помогне да трошите на начин што ќе ви овозможи да живеете внимателен и значаен живот, пишува порталот Big Think .