Со престојната средба меѓу американскиот претседател Доналд Трамп и рускиот претседател Владимир Путин, се појавува можност за прекин на војната во Украина. Овој американско-руски самит ќе се одржи во петок во Алјаска. Аналитичарите истакнуваат дека стратегијата на Путин е конзистентна, тој сака да ги потврди територијалните придобивки на Русија, да ја спречи Украина да се приклучи кон НАТО и да обезбеди долгорочно влијание на Москва врз Украина.
Украинската страна, која не е официјално вклучена во преговорите за состанокот (иако постои можност да биде присутна на состанокот), предводена од претседателот Володимир Зеленски, исто така цврсто одбива да се откаже од својата желба за членство во НАТО и го отфрла признавањето на руската анексија на кој било од нејзините региони.
Поради ваквите спротивставени ставови, јасно е дека исходот од состанокот може да се движи во неколку насоки што вклучуваат продолжување на долгорочна војна. Покрај тоа, не е јасно што воопшто ќе биде на преговарачката маса, а полскиот премиер Доналд Туск изјави дека Украина мора да биде вклучена во сите мировни преговори.
Некои работи сè уште се корисни за Путин
Путин не даде никакви детали, а американскиот претставник Стив Виткоф не кажа ништо по средбата со него минатата среда .
„Многу е комплицирано. Ќе добиеме нешто назад, ќе размениме нешто. Ќе има размена на територија, во корист на двете страни“, рече Трамп откако Виткоф ја напушти Москва.
Таквото сценарио е корисно за Путин, кој во мај го отфрли предлогот за безусловно примирје од ЕУ, САД и Украина. Неговите сили напредуваат во летна офанзива, што би му овозможило да преговара од многу посилна позиција на есен.
Освен што влегува во дијалог со релативно силна воена позиција, се верува дека Путин ги користи преговорите како средство за дополнително исцрпување на единството на западниот сојуз.
Ова се сценарија на CNN
Анализата на Си-Ен-Ен ја покрена можноста Путин да се согласи на безусловно примирје.
,,Путин ќе сака да се бори барем до октомври бидејќи во овој момент победува“, се наведува во анализата.
Второто сценарио е продолжување на разговорите. До октомври, Путин би можел да ги освои клучните источни градови како Покровское, Костјантинивка и Купјанск, што му дава силна позиција да се прегрупира во текот на зимата.
Исто така, постои варијанта во која Украина, со постојана и значајна воена помош од САД и Европа, ќе успее да ги издржи следните две години војна. Најлошото сценарио за Украина подразбира затоплување на американско-руските односи и Украина да остане без американска помош. Така, може да се случи целосен распад на украинската одбрана.
Најлошиот исход за Путин се тешки загуби за руската армија со минимален напредок на фронтот. Исто така, се истакнува дека ситуацијата би можела да наликува на распадот на Советскиот Сојуз по војната во Авганистан.
Европа е во страв
Европа го следи претстојниот состанок со извесна загриженост, стравувајќи дека тој би можел да резултира со договор постигнат без учество на Украина и Европската Унија. Таквиот „мир без Украина“ би значел дека безбедносните интереси на Киев и европските држави не се земаат доволно предвид.
Еден европски дипломат, кој не сакаше да биде именуван бидејќи немаше овластување да зборува јавно, за Си-Ен-Ен изјави: „Во опасност сме да станеме фуснота во историјата“.
Улогата на Доналд Трамп се смета за клучна, а аналитичарите проценуваат дека мирот претставува политички и дипломатски капитал за него и дека затоа би можел да биде подготвен да прави отстапки на сметка на Украина или маргинализација на Европа.
Авдагиќ: Кипарскиот модел е најреален
Разговаравме со аналитичарот за надворешна политика Денис Авдагиќ на оваа тема.
„Единственото нешто што е сигурно е дека Трамп сака да постигне договор, а сега дали тој договор ќе биде мировен и какви ќе бидат деталите, е многу посложено прашање. Гледаме дека Украина не сака да се откаже од територија, што е во согласност со нејзиниот устав и основните закони, но и Русите го гледаат прашањето за територијата на ист начин“, вели тој.
Тој истакнува дека најреално би било да се постигне договор што би го следел кипарскиот модел. Кипарскиот модел подразбира дека државата формално го задржува својот територијален интегритет, но дека одредени делови се под фактичка контрола на другата страна (како што е Кипар кој е поделен меѓу кипарските Грци и Турци).
„Станува збор за замрзнување на ситуацијата. Секоја размена на територија би била тежок потег за Украина, тоа е исто како откажување од територија. Кипар е членка на ЕУ и ова би ѝ дало надеж на Украина за влез во ЕУ“, објасни тој.
Вратите на НАТО не треба да бидат затворени за Украина
Тој посочува што никогаш не треба да се случи.
,,Тоа е, Украина не може да стане членка на НАТО, односно нејзините врати автоматски да се затворат однапред. Тоа исто така би било прекршување на Северноатлантскиот договор. Вратите на НАТО мора да бидат отворени за Украина“, вели тој.
Тој забележува дека сè уште има многу детали за кои е тешко да се зборува, а кои влијаат на условите на прекинот на огнот.
„Сега сме во време на годишнини. Гледаме како војната во Хрватска заврши со победа и мирна реинтеграција, а мирот дојде во Босна и Херцеговина, но ситуацијата е нефункционална со неизлечени рани“, објасни тој.
Го прашуваме за стравот дека Европа може да биде изоставена од приказната или „дека тоа може да биде фуснота“. Тој вели дека ова се, пред сè, добри наслови.
„Досега знаеме за прилично непредвидливото однесување на Трамп, но и за неговите закани за многу работи. Сега работите малку се стабилизираа. Не можеме да кажеме дека администрацијата на Трамп грешела за некои работи во врска со Европа, бидејќи Европа ги занемари трошоците за одбрана иако може да им конкурира на САД во однос на економијата.“
„Што значи евентуален договор во Алјаска? Дали тоа ќе значи нова фаза во евроатлантските односи кон источниот сосед? Многу веројатно. Во која смисла, тоа сè уште е непознато. Но, Европа не е незначителна, па затоа не би зборувал за фуснота. Исто така, гледаме дека американската страна сè уште бара комуникација со европската страна“, вели тој.
Врска со Кубанската ракетна криза
Тој потсети на кубанската криза. Станува збор за конфронтацијата од 1962 година меѓу САД и Советскиот Сојуз околу тајното инсталирање на советски нуклеарни ракети на Куба. Кризата заврши со договор за повлекување на ракетите во замена за американското ветување дека нема да ја нападнат Куба и повлекување на американските ракети од Турција.
„Се покажа дека САД тогаш победија и добија сè што сакаа, бидејќи Никита Хрушчов не ја сметаше медиумската експонираност за важна. Договорот беше еднаков, но испадна поинаку. Советското раководство не му прости на Хрушчов, а Путин и тимот на Кремљ не сакаат да го повторат тоа“, рече тој.
„Ова е дел од наследството на Трамп“
„Ова е важно за Трамп. Тој сака да остави зад себе историски мировни иницијативи како дел од своето наследство. Но, тој гледа поголема добивка тука од прашањето за мирот како такво, станува збор за долгорочно решавање на односите меѓу САД и Русија.“
Како се планира да се постигне мир тука, во техничка смисла, е непознато. Ќе мора да има компромиси, треба да видиме какви и колку големи ќе бидат. Кипарскиот модел е идеален, размената на територии не е реална, а биологијата би можела да игра своја улога во сè. Многумина веруваат дека единствената пречка за мир е Путин, затоа велам дека биологијата ќе ја игра својата улога, објасни Авдагиќ.