Воената економија им овозможува на дел од руските граѓани да уживаат во вистински хедонизам исто како да е 2021 година, а војната во Украина е во мислите само на неколкумина.
Дописникот на The Economist од Москва во опширен извештај ги презентира деталите од животот на московјаните од средната класа кои си создале удобен живот во сенката на војната во Украина.
Еден пријател му ги пренел деталите на дописникот за луда забава што ја организирал во ноќен клуб во руската престолнина. Диџеи пуштаат странски музички хитови, а шампањот „прска“ насекаде.
Бизнисмените размениле искуства со дописникот за остварување профит во услови на новата руска економија, придружени со громогласен ритам на музика во ноќен клуб. Со оглед на тешкиот пристап до долари, тие откриле нови начини за трансакции во рубљи. Градежните проекти се во полн ек, а западните партнери се заинтересирани да го продолжат бизнисот. Нови клиенти биле пронајдени во Кина и Индија.
„Мојот пријател е европски деловен консултант. Тој беше воодушевен од ентузијазмот на богатите Руси, кои нормално ќе се соберат на француските Алпи во овој период од годината. Знаат дека пристапот до европските скијачки центри им е забранет во следните 25 години. Дотогаш, сепак, можат да одат во Дубаи или да се забавуваат овде“, пишува дописникот на The Economist.
Русија се подготвува за претседателски избори во 2024 година, а „режимот“ на Владимир Путин сака да раскаже добра приказна за неговата способност да издржи војна. Русите имаат и неколку докази кои ја поддржуваат таквата теорија.
Иако беа наметнати невидени санкции на Русија поради нејзината агресија врз Украина, московскиот режим не го доживеа економскиот колапс каков што многумина предвидуваа. Продажбата на нафта и гас на Запад падна, но повисоките цени на енергијата го ублажија падот, а руската Влада најде нови купувачи во Азија.
Имаше ненадејна депрецијација на рубљата, но оттогаш таа се стабилизираше.
Во меѓувреме, високата јавна потрошувачка за војна донесе нови работни места. Инфлацијата сè уште вртоглаво расте, а забавување се очекува во 2024 година. Сепак, Владимир Путин минатата година можеше да се пофали дека економијата порасна за повеќе од 3%.
Русија треба да увезе уште многу производи, кои се скапи поради ослабената рубља. Успешните Руси се чини дека можат да се справат со зголемувањата на цените, барем засега. Имаше првични пречки во снабдувањето кога руските банки првпат беа отсечени од меѓународните трансакциски канали. Московјаните од средната класа најдоа решенија и сега можат да купуваат западни брендови преку Интернет со мала тешкотија. Веб-порталот за он-лајн шопинг usall нуди детска облека како и модели на телефонот iPhone и модни парчиња од бренодт Ralph Lauren кои можат да се купат во рубљи.
Московските продавници се добро снабдени со дизајнерска облека. Повеќето западни луксузни брендови престанаа да се испраќаат до руските продавници во 2022 година, но, непосредно пред Божиќ, една продавачка гордо им ги покажала на клиентите најновите чанти од Gucci, Channel и Louis Vuitton. Немало многу новосезонски артикли на полиците, но доволно за да се оправда етикетата „Колекција 2023-24“. Искористени се дел од изложените предмети. Во продавницата откриваат апликација која продавницата ја создала за да им овозможи на руските клиенти да препродаваат несакани луксузни стоки. Дури и користена чанта Gucci не е многу евтина, но имајќи предвид дека цената е изразена во рубљи, поради флуктуации на курсот, може да стане пожелна во евра.
„Добра зделка за секој руски клиент“, изјавил асистентот за продажба за дописникот на The Economist.
Иако Кремљ сака да тврди дека руската нација споделува заеднички вредности и колективно се бори против неволјите, се чини дека издржливоста не е карактеристика на некои од жителите на руската престолнина.
Логото „Z“ – симбол на поддршка за инвазијата на Украина, некогаш беше украсено низ цела Москва. Сега речиси го нема. Поставувањето на плакати за регрутација на автобуските постојки на кои се прикажани војници во нова борбена опрема се единствените визуелни потсетници за војната.
„На сите им е доста од војната“, изјавил помлад московјанец.
Сепак, има и знаци дека инвазијата на Украина можеби ја нарушила руската економија посериозно отколку што сугерираат гореспоменатите примери. Цената на јајцата зимава вртоглаво порасна. Никој не е сигурен зошто, но можеби на фармите им недостига работна сила – многу работници се регрутирани или ја напуштиле земјата.
Во некои региони, луѓето не можат да си дозволат кутија со шест јајца и да ги купат по парче.
Еден пензионер дури и го спомна тоа на Владимир Путин на традиционалната прес-конференција, а рускиот „семоќен“ лидер вети дека ќе го разгледа и реши тој проблем.
На крајот на 2023 година, руската централна банка објави бројки кои ги потврдија сомнежите на скептиците. Русите ја менуваат рубљата за побезбедна валута, во износ што не е забележан од првите месеци од војната во Украина. Се чини дека многумина сакаат да ги задржат своите заштеди во евра или долари.
На прв поглед, тоа е ризично: Русите теоретски се отсечени од западниот банкарски систем, а заштедите во „душеците“ не се заштитени од грабежи. Сепак, постои трик и за тоа: Русите почнаа да ги префрлаат заштедите во тврда валута на новоотворените сметки во Ерменија и Казахстан. Некои веб-локации на Запад го блокираат пристапот до корисниците од Русија, но професионалците од средната класа во Москва можат да користат виртуелна приватна мрежа (VPN) за да го сокријат својот идентитет и слободно да ги движат своите долари.
Од почетокот на војната, руските власти го блокираа пристапот до социјалните мрежи како Фејсбук и Инстаграм, па VPN-овите станаа спас за Русите кои сакаат да пристапат до информации што не го следат официјалниот наратив. Надлежните се мешаа во функционирањето на VPN сервисите, па таквите врски станаа нестабилни. Според изворите на The Economist, многу Руси од средната класа купиле сопствен серверски простор во Западна Европа за да имаат безбеден Интернет.
Преку такви сложени механизми, московската елита успеа да го одржува животот удобен. The Economist дава детали за социјално дружење во московски пентхаус. Прокофјев свиреше низ звучниците, а гостите пиеја француски и италијански вина, полнејќи ги своите чинии со руски кавијар. Може да се каже дека атмосферата беше патриотска. Некои беа доволно стари за да се сеќаваат на животот за време на СССР, но инстинктивно избегнуваа да зборуваат за политика. Не ја критикуваат власта, но не зборуваат ниту за шовинистички пароли. Не се зборува за војната, иако многумина раскажуваа детали за исцрпувачките летови и бескрајните одмори за да ги посетат возрасните деца во Италија или Велика Британија. Директните летови од Москва кон Запад беа откажани во еден од првите пакети санкции.
Ова е електорат што Владимир Путин мора да го држи подалеку на долг рок, но не сите гости се задоволни со неговата визија за иднината на Русија.
„Се обидувам да одлучам дали моите деца ќе се школуваат во Велика Британија или во САД. Дефинитивно нема да биде Кина или Русија“, коментира еден побогат директор на истата забава за The Economist.