Тој никогаш нема да го признае тоа, ниту јавно ќе го прифати, но најновата пресуда против Милорад Додик, со која му се забранува шест години да држи политички позиции, е суштински крај на авторитарната моќ што ја градеше во последните две децении.
Секојдневното повторување на научената мантра за наводно нелегитимниот Суд или Обвинителство на Босна и Херцеговина, со цел да се убеди јавноста да не трпи конечна пресуда, е обид на Додик за аргумент кој бледнее.
Милорад Додик е на власт континуирано од 2006 година во ентитетот Република Српска. Во истиот тој период, па сè до денес, владата е на државно ниво, со исклучок на мандатот од 2014-2018 година. А во 2006 година, тој им вети на граѓаните референдум за независност, а никогаш не го спроведе, ниту ќе го спроведе. Денес, тој повторно го најавува референдумот, но сега сака да ги праша граѓаните дали ја прифаќаат пресудата на Судот на Босна и Херцеговина против него.
За политичар кој целиот свој живот го темелел на она што го прави преку политиката, справувањето со поразот не е лесен чекор. Додик е добро свесен за тоа и никогаш нема да го признае тој пораз, но со своите постапки ќе покаже дека целосно го прифаќа.
Почетокот на крајот
Основата на приказната на Додик за пошироката јавност по првостепената пресуда во февруари оваа година беше дека му судел неуставниот Суд на БиХ, дека го тужело Обвинителството на БиХ и дека неуставниот ВСО ги координирал. На овој начин, Додик ги навредува граѓаните на РС и своите гласачи, за кои очигледно нема високо мислење, со оглед на тоа дека ваквите обвинувања се доволни за да ја згрозат јавноста во РС.
И цело време додека Додик и неговата партиска хиерархија повторуваат научени фрази за неуставни државни институции, во пракса и Додик и институциите на РС навистина ја покажуваат целата легитимност на гореспоменатите институции.
Милан Тегелтија, неговиот сегашен советник, беше на чело на неуставниот ВСОС за Додик до пред неколку години. Истиот ВСОС редовно назначува судии и обвинители во судовите и обвинителствата на РС, а овие одлуки се спроведуваат.
Додик со месеци бега од државното судство, кое го гони за напад врз уставниот поредок на државата, а на крајот се појавува пред истиот Суд на Босна и Херцеговина, за кој тврди дека е неуставен.
Додик ќе биде осуден со правосилна пресуда за неспроведување на одлуките на високиот претставник, од кои дел е една година затвор, а дел е шестгодишна забрана за вршење политички функции. Потоа Додик одбива да ја прифати забраната за политичка активност, најавувајќи референдуми, а во исто време прифаќа да ја замени една година затвор со плаќање на 36.500 КМ на државата.
Со други зборови, Додик ја прифаќаше секоја одлука на Судот на Босна и Херцеговина, порано или подоцна, додека се обидуваше да го задржи имиџот на борец против државата и прв Србин во РС. Затоа, тој сега најавува референдум за неприфаќање на одлуката на Судот на Босна и Херцеговина, која тој лично веќе ја прифати, но Додик знае дека политичкиот маркетинг кон јавноста е важен.
Стратегија за излез
Она што му е потребно на Додик во овој момент е стратегија за излез во која никогаш нема да признае пораз, туку секој свој потег ќе го претстави како победа, иако е свесен дека тоа е претстава за масите. Референдумот што планира да го одржи нема да има никаква ефективна сила, но треба да го храни егото на гласачите на Милорад Додик.
Иако ќе остане на чело на партијата и ќе продолжи да управува и да одлучува за сите потези на неговата СНСД и веројатно на клучните институции на РС, Додик нема да извршува никаква политичка функција во следните шест години. Ова значи дека во следните шест години нема да биде на состаноци или на клучни места каде што се водат преговори, а неговите политики ќе мора да бидат претставувани, бранени и спроведувани од некој друг.
Во овој контекст, прашањето е колку мотивиран ќе биде тој некој, колку ќе знае и ќе сака да ја игра улогата на навивач. Особено ако знаеме дека Додик ќе наполни 73 години за шест години, а прашањето е дали ќе има авторитет и сила да се врати на политичкиот врв во 2031 година.
Сепак, ова сценарио, иако Додик никогаш нема да го признае, е идеално за него. Од сите обвинувања, сомнителни дејствија, потези, од корупција и криминал до непотизам, сè е заборавено. Во домашната јавност, тој ќе може да изгради приказна за себе како политичар кој беше соборен од судот, но во очите на своите гласачи, тој остана борец за РС, без разлика колку е празна приказната за отцепување.
Тој нема да биде запаметен како криминалец кој се збогатил на сметка на народот и политиката, туку како жртва. Со други зборови, тоа ќе биде наратив што Додик ќе може лесно да го изгради.