Инсајдерски поглед на приватизацијата и олигархијата во Македонија
Интервјуто со Љубомир Ѓурчевски во емисијата „Во Центар“ разоткрива длабоки корени на организираниот криминал и формирањето на олигархијата во Република Македонија, почнувајќи од 80-тите години на минатиот век. Ѓурчевски, со своето долгогодишно искуство во полициските структури, нуди инсајдерски поглед на процесите кои ја обликуваа денешната економска и политичка реалност во земјата.
Приватизацијата: Извор на организиран економски криминал
Според Ѓурчевски, коренот на организираниот економски криминал во Македонија треба да се бара во приватизацијата на општествениот капитал. Законите на Анте Марковиќ, Јане Миљовски и Таки Фити го патентираа моделот на менаџерски тимови, озаконувајќи процеси кои доведоа до конфликти и криминал, бидејќи државната сопственост стануваше приватна. До 1998 година, околу 90% од општествениот капитал во Македонија веќе бил приватизиран или отиден во стечај.
Улогата на тајните служби и „црните пари“
Ѓурчевски ја застапува тезата дека тајните служби од поранешна Југославија (УДБА, КОС, КГБ) и другите служби, особено онаа при Министерството за надворешни работи, располагале со огромни „црни пари“. Овие средства, заработени од криминогени приноси, биле употребени за уривање на политички системи и финансирање на разузнавачки операции, прикриени како легални трансакции. Тој укажува на злоупотреби на специјалните каси во Управата за безбедност и контраразузнавање (УБК), како и на проневера на пари од поранешни шефови на служби во Источна Европа.
80-тите години: Темели на новата ера
Средината на 80-тите години се смета за клучен период кога се удираат темелите на „новото време“ во Македонија, особено на финансиски и економски план. Младинските структури, како Сојузот на социјалистичката младина, биле плодно тло за гарнитура политичари, кои подоцна ја формирале „партијата на македонската олигархија“. Клучните директори на најголемите претпријатија (како Алкалоид, Фершпед, Витаминка, Гранит, Макошпед) биле поставувани со согласност на Централниот комитет на Сојузот на комунистите на Македонија (ЦК СКМ), без кој немало шанси да се постои.
Странско влијание и контрола
Германија се истакнува како клучен играч во распадот на СФРЈ и инсталирањето на приватизацијата во источниот блок, користејќи кредити за уцена и воведување сопствени модели. Подоцна, Велика Британија е идентификувана како главниот играч, влијаејќи на политичките структури и процеси во Македонија. Македонската служба за безбедност била под силно влијание на сојузната УДБА, што ја спречувало нејзината независна функционалност во споредба со словенечката или хрватската служба.
Железниот стисок на олигархијата
Олигархијата, создадена со „црни пари“ и „црни бизниси“, продолжува да ги купува акциите во најдоходовните претпријатија и банкарскиот сектор. Нивните деца и денес се на врвот на политиката и бизнисот, диктирајќи го животот во Македонија и контролирајќи ги институциите. Судовите и обвинителството се под нивен диктат, и покрај законските реизбори, што создава систем на неказнивост.
Ѓурчевски посочува дека системот за регрутирање на соработници од страна на разузнавачките служби често се заснова на „уцена“ и „закани“, користејќи информации за криминални дела за да ги придобијат поединците да соработуваат.
Трагедијата во Кочани: Пример за системски неуспех
Неодамнешната трагедија во Кочани е дадена како пример за системски слабости, политичко мешање и недостаток на одговорност. Ѓурчевски нагласува дека политичкото мешање во истраги за трагедии ја нарушува објективноста, иако се повикува на темелна законска истрага и проширување на одговорноста на сите инволвирани институции.
Заклучок: Потреба од национален консензус
Заклучокот е дека Македонија се наоѓа во длабока состојба поради корените на проблемот поставени во приватизацијата и криминалот. За да се излезе од оваа состојба, потребна е длабинска анализа на генезата на проблемот и национален консензус. Според Ѓурчевски, ништо не е случајно, сѐ е дел од структурирана игра, а за да се спаси Македонија, народот мора посериозно да размислува за оние кои ги раководат неговите пари и судбина.