86-годишниот врховен лидер на Иран, ајатолахот Али Хамнеи , се чини сè поосамен , се првите зборови на статијата на Ројтерс за слабеењето на моќта на иранскиот врховен лидер.
Според Ројтерс, Хамнеи бил сведок на смртта на неговите врвни воени и безбедносни советници во израелските воздушни напади , што оставило големи празнини во неговиот внатрешен круг и го зголемило ризикот од стратешки грешки, според пет лица запознаени со неговиот процес на донесување одлуки.
Еден од тие извори, кој редовно присуствува на состаноци со Хамнеи, го опиша ризикот од погрешни пресметки за Иран во однос на одбраната и внатрешната стабилност како „исклучително опасен“.
Тој остана без своите главни советници
Неколку високи воени команданти се убиени од петокот, вклучувајќи ги и врвните советници на Хамнеи од Револуционерната гарда, елитната воена сила на Иран: врховниот командант на гардата Хосеин Салами, началникот на воздухопловните сили Амир Али Хаџизаде, кој ја водеше иранската програма за балистички ракети, и началникот на разузнавањето Мохамед Каземи.
Мажите биле дел од внатрешниот круг на врховниот лидер, кој брои околу 15-20 советници, вклучувајќи команданти на Гардата, свештеници и политичари, според изворите, меѓу кои има три лица кои учествуваат или учествувале на состаноци со лидерот за важни прашања и две блиски жени функционери кои редовно присуствуваат.
Оваа неформална група се состанува по потреба, кога канцеларијата на Хамнеи ги поканува релевантните советници во неговиот комплекс во Техеран за да разговараат за важни одлуки. Членовите се карактеризираат со непоколеблива лојалност кон него и идеологијата на Исламската Република.
Колкава моќ има Хамнеи?
Хамнеи, кој беше затворен пред револуцијата во 1979 година и ранет во бомбашки напад пред да стане лидер во 1989 година, е длабоко посветен на зачувување на исламскиот систем на владеење на Иран и длабоко не му верува на Западот.
Според иранскиот систем на владеење, тој има врховна команда над вооружените сили, овластувања да објавува војна и може да назначува или разрешува високи функционери, вклучувајќи воени команданти и судии.
Хамнеи ги донесува конечните одлуки за важни прашања, иако ги цени советите, внимателно ги слуша различните мислења и често бара дополнителни информации од своите советници, според еден извор кој присуствува на состаноците, пренесе Ројтерс.
„Две работи можат да се кажат за Хамнеи: Тој е исклучително тврдоглав, но исто така и исклучително претпазлив. Тој е многу претпазлив. Затоа е на власт толку долго“, рече Алекс Ватанка, директор на Програмата за Иран во тинк-тенкот Институт за Блискиот Исток во Вашингтон.
„Хамнеи е многу способен да направи основна анализа на трошоците и придобивките, што на крајот се сведува на едно најважно прашање: опстанок на режимот.“
Фокусот на опстанокот на режимот постојано беше ставен на тест, пишува Ројтерс.
Хамнеи ја искористи Револуционерната гарда и поврзаната милиција Басиџ за да ги смири националните протести во 1999, 2009 и 2022 година. Иако безбедносните сили отсекогаш успевале да ги надмудрат демонстрантите и да ја вратат државната контрола, годините на западни санкции предизвикаа широко распространето економско незадоволство, за кое аналитичарите велат дека би можело да се закани со долгорочни внатрешни немири.
Влоговите се високи за Хамнеи, кој се соочува со ескалација на војната со Израел, кој со воздушни напади ги таргетира нуклеарните и воените објекти и персоналот, предизвикувајќи ирански ракетен одговор, велат инсајдери и аналитичари.
Пет лица запознаени со процесот на донесување одлуки на Хамнеи нагласија дека други внатрешни лица кои не биле цел на израелските напади остануваат важни и влијателни, вклучувајќи ги и врвните политички, економски и дипломатски советници
Хамнеи назначува такви советници за решавање на проблемите штом ќе се појават, директно проширувајќи го своето влијание врз широк спектар на институции – од војската и безбедноста до културата, политиката и економијата. Таквиот начин на работа, вклучувајќи ги и телата номинално под избран претседател, значи дека канцеларијата на Хамнеи често е вклучена не само во најголемите прашања на државата, туку и во спроведувањето на помали иницијативи.
Улогата на синот на Хамнеи и неговиот можен наследник
Неговиот син Моџтаба станува сè поважен во процесот во последните 20 години, градејќи улога што ги поврзува поединците, фракциите и организациите за координирање на специфични прашања. Како свештеник од среден ранг, кој некои луѓе го сметаат за можен наследник на неговиот остарен татко, Моџтаба изгради блиски врски со Гардата, давајќи му дополнителна моќ во политичкиот и безбедносниот апарат на Иран.
Но, Асгар Хеџази, заменик-шерифот за политичка безбедност во канцеларијата на Хамнеи, е вклучен во чувствителни безбедносни одлуки и често е опишан како најмоќниот разузнавачки службеник во Иран.
Шефот на неговата канцеларија, Мохамед Голпајегани, како и поранешните министри за надворешни работи Али Акбар Велајати и Камал Харази и поранешниот претседател на парламентот Али Лариџани, остануваат доверливи советници за дипломатски и домашни прашања како што е нуклеарниот спор, објавува Индекс .
Сојузниците како кула од карти
Сепак, загубата на командантот на Револуционерната гарда ги десеткува врвните функционери на воената организација што Хамнеи ја постави во центарот на моќта откако стана врховен лидер во 1989 година, потпирајќи се на неа за внатрешната безбедност и регионалната стратегија на Иран.
Додека редовната армија е одговорна пред Министерството за одбрана под водство на избран претседател, Гардата е одговорна директно пред Хамнеи, обезбедува најдобро воено оружје за своите копнени, воздушни и поморски сили и им дава на своите команданти важна државна улога.
Додека се соочува со еден од најопасните моменти во историјата на Исламската Република, Хамнеи е дополнително изолиран поради неодамнешните загуби на други клучни советници во регионот, бидејќи коалицијата „Оска на отпорот“ на Иран е силно погодена од израелските напади.
Лидерот на Хезболах, Хасан Насралах, кој беше лично близок до иранскиот лидер, беше убиен во израелски воздушен напад минатиот септември, а сирискиот претседател Башар ал-Асад беше соборен од страна на бунтовниците во декември.