Во војната меѓу Израел и Хамас моментално е на сила примирје кое од утрово е на сила веќе седум часа. Хамас ја ослободи првата група заложници, составена од 13 Израелци, десет Тајланѓани и еден Филипинец. Од друга страна, од израелскиот затвор беа ослободени 39 палестински затвореници. Имаше неколку посредници во ова примирје, но очите на светот беа насочени кон Катар.
Портпаролот на Министерството за надворешни работи на земјата, Мајед ал-Ансари, откри детали од договорот, вклучително и привремен прекин на огнот и ослободување на некои израелски заложници во замена за палестински затвореници. Заедно со своите колеги од САД и Египет, Катар работи од првиот ден на актуелниот конфликт на постигнување договор меѓу двете страни.
Скај њуз, исто така, наведе неколку причини зошто малата заливска држава игра толку клучна улога.
Пријател на сите – пријател на никој
Од 1990-тите и преземањето на власта од страна на шеикот Хамад бин Калифа Ал Тани како лидер, Катар се позиционираше како посредник на Блискиот Исток.
„Улогата на Катар како посредник не е нова“, изјави за Sky News професорот Маџуб Звеири, директор на Центарот за заливски студии на Универзитетот во Катар.
Таа е подготвена да разговара со недржавни актери, племенски и милициски групи што другите, особено западните земји, не се. Со текот на годините, тие групи ги вклучија авганистанските талибанци, сириските бунтовници, Хамас и други палестински милитанти како Исламскиот џихад.
Катар има блиски односи и со Иран, споделувајќи наоѓалишта на природен гас вредни милијарди.
Во текот на изминатите неколку децении, овие односи му дозволија на Катар да ги олесни договорите меѓу САД, Европа и Израел – и оние групи – кои добија одреден степен на влијание на двете страни.
„Одредувачката карактеристика на надворешната политика на Катар е прагматичниот личен интерес“, вели д-р Мелани Гарсон, вонреден професор по меѓународна безбедност и решавање конфликти на Универзитетскиот колеџ во Лондон.
„Тоа е пристап „пријател-на-сите-пријател-на-никој“, додава таа.
Односот со Хамас
Како и повеќето земји со мнозинско муслиманско население, Катар има долготрајни врски со Палестинците и поддржува решение за две држави.
Во 2012 година, поранешниот емир Шеик Хамад стана првиот арапски лидер што ја посети Газа по неколку години.
Катарците му даваат на Хамас околу една милијарда фунти годишно и го организираат неговото политичко биро во Доха, со неколку прогонети лидери таму.
Иако беше првата земја од Персискиот залив што воспостави односи со Израел во 1996 година, таа повторно ги прекина односите во 2009 година по она што Израел ја нарекува операција „Ладено олово“, а Палестинците „масакрот во Газа“.
Исто така, не беше дел од Абрахамскиот договор од 2020 година, според кој арапските држави како ОАЕ и Бахреин ги нормализираа односите со Израел.
„Од сите земји од Персискиот залив, Катар е најмалку пријателски настроен кон Израел затоа што е надвор од оската на Абрахамскиот договор. Така што веројатно беше единственото место каде Хамас можеше удобно да седи со такво ниво на застапеност“, вели д-р Гарсон.
Иако нема официјални дипломатски односи, постои „договор“ меѓу Катар и Израелците, со помош на САД, вели д-р Звеири.
„Не можете да имате преговори како оние што ги гледаме во моментов без Израел на маса. Затоа, тие мораа да го имаат тој прагматичен пристап за да ги внесат во разговорот“, додава Гарсон.
Ова и овозможи на Доха да посредува и во сегашниот конфликт и во оној од 2014 година.
Стратешки односи со САД
САД и другите западни земји имаат корист од помошта на Катар во преговорите за договори со силите кои тие ги сметаат за проблематични.
За време на сириската граѓанска војна во 2017 година, тој помогна во преговорите за ослободување на заложниците држени во Ирак, меѓу кои има и членови на владејачкото семејство на Катар.
Во 2019 година, тој претседаваше со разговорите што доведоа до ослободување на двајца западни заложници земени од талибанците во Авганистан.
Тој неодамна одигра клучна улога во евакуацијата на илјадници луѓе кога Талибанците повторно ја презедоа власта во 2021 година, а оваа година работеше на размена на затвореници меѓу САД и Иран.
Во Катар се наоѓа и најголемата американска воена база на Блискиот Исток, што значи дека Американците „ги остваруваат своите прагматични интереси“ во таа земја, вели д-р Гарсон.
Што мисли остатокот од светот?
Д-р Звеири вели дека западните земји го гледаат Катар како „доверлив играч“ кој ги разбира и неговите меѓународни обврски и политиката во регионот.
Тој додава дека неговите главни цели се прекин на огнот во Газа, избегнување на „радикализацијата на новата генерација“ таму и општа регионална стабилност.
Но, д-р Гарсон е поскептичен, велејќи: „Катар има јасен канал за финансирање на Хамас и Хамас објективно изврши ужасен масакр. Така, тој би можел да се обиде повторно да го потврди своето влијание врз Хамас за да се обиде да оттргне – од она што може да се види како соучесништво во поттикнувањето на воената машина што доведе до ова“.
„Реалноста е дека тоа не се преговори што требаше да се случат. Тоа требаше да биде безусловно ослободување на заложниците. Така што мислам дека секој искусен дипломат или експерт за надворешна политика може да го види тоа. Тоа се преговори со омраза, но во таа позиција Западот мора да прифати секој агент кој може да помогне“, рече таа.