– Заедно со Албанија и Босна и Херцеговина, Северна Македонија е рангирана на последните три места на табелата за висината на платите во образованието, која ги опфаќа земјите членки на ЕУ, земјите од ЕФТА и земјите кандидати за членство стажот на износот или други исплати на плата за наставниците. Најновата студија на Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД) опфаќа вкупно 33 европски земји, притоа повикувајќи се на Евродице на Европската комисија, во која се наведува дека бруто годишната плата за почетните наставници во 2022/2023 година се движи од 9.897 евра во Полска, 84.589 евра во Луксембург.
Податоците се однесуваат на бруто платите на наставниците со сите предвидени придонеси. Наставниците во Германија (62.322 евра) заработиле речиси двојно повеќе од нивните колеги во Франција (32.168 евра), Шпанија (36.580 евра) била нешто над Франција, додека Италија (37.079 евра) паднала подолу.
Интересно е што во изминатата деценија платите на наставниците забележаа најголеми зголемувања, но и најголеми намалувања, во некои од земјите опфатени со истражувањето. Гледајќи ги промените во подолг период како што е помеѓу 2005-2023 година, Грција доживеа драматичен пад на платите на наставниците. Наставниците во Грција изгубија третина од реалните плати во овој период, што е пад од 33%. Значително намалување е забележано и во Португалија (13%), како и во Италија и Англија (12%). Иако намалувањата беа помали, платите паднаа и во Шпанија и Финска (5%) и Франција (2%). Во Унгарија платите на наставниците се зголемени за речиси 50% во 2014 година во споредба со 2013 година. Со тоа Унгарија е на листата за највисоко зголемување на платите во овој период, а по неа е Турција со 37%. Чешка и Словачка забележаа забележителен пораст од 18% во изминатите 10 години, а веднаш зад нив е Шкотска со пораст од 11%. Меѓу најголемите економии во ЕУ, Германија забележа најголем раст од 7%, а потоа следи Франција со 4%.
Помеѓу 2005 и 2013 година Турција забележа значително зголемување на платите на наставниците со пријавен пораст од 59%, Полска (28%), Германија (16%) и Норвешка (15%), по Турција, иако со пониски стапки.
Во меѓувреме, во Северна Македонија со доаѓањето на новата Влада и интервенциите во буџетот за 2024 година, беше запрен трендот на покачување на платите во образованието. Синдикатот за образование, наука и култура веднаш реагираше, но Владата – поточно Министерството за образование дозволи вработените во основното и средното образование да добијат покачување од само 5%, или во просек околу 1700 денари.
Овој пораст е многу помал од предвиденото, кое мораше да се зголеми за 12% или во просек околу 4000 денари. Распонот на платите за луѓето кои работат во областа на образованието, науката и истражувањето вообичаено се движи од 28.759 денари (минимална плата) до 54.477 денари (повисок просек, сегашната максимална плата е повисока). Дел од вработените во основното и средното образование останаа незадоволни од ова зголемување, а други велат дека е подобро од ништо, со оглед на тоа што Владата се увери дека годинава нема пари за зголемување на платите на наставниците, професорите и техничкиот административен персонал во училиштата.
ВМРО-ДПМНЕ ја прекина спиралата на покачување на платите во образованието што Владата на СДСМ ја започна и ја спроведе со долгорочен план. Новата методологија и колективните договори од претходните години обезбедија наставниците – во основното образование да достигнат плата од 33.646 денари со вклучена пракса, за разлика од 2016 година кога имаа 21.100 денари, додека во средното образование платите достигнаа 35.200 денари плус пракса за разлика од 2016 година кога изнесувала 21.950 денари. Под притисок на мислењето и опозицијата, СОНК се согласи да продолжи зголемувањето на платите во основното и средното образование и во наредните четири години за да се достигне просечната плата во оваа дејност, да биде идентична со висината на просечната плата или малку над просекот.