Хрватска воведува нов систем за наплата на патарина. Како што може да се заклучи од Нацрт-предлогот на Законот за наплата на патарина, кој беше предмет на јавна консултација во изминатиот месец, долгоочекуваниот нов систем за наплата на патарина на автопатите треба да стапи во сила во Хрватска најрано на 1 ноември 2026 година.
Имено, тогаш ќе стапат во сила низа нови одредби за наплата и надзор на наплатата предвидени во овој нацрт-закон, пишува „Јутарњи“ . Сепак, ова не значи дека сите концесионери ќе успеат да ја изградат потребната инфраструктура, да постават нови портали за наплата на патарини и да организираат надзор како што е предвидено во законот, па затоа одредени одложувања се сосема можни.
Сепак, се чини дека од крајот на следната година повеќе нема да биде можно да се користи физичка наплата на патарина, туку сите ќе мора да се приклучат на електронскиот систем за наплата.
Веќе е познато дека возачите на лесни возила – мотоцикли, автомобили и камиони со максимална дозволена маса што не надминува 3,5 тони – ќе можат да избираат помеѓу плаќање со читање регистарски таблички или ENC уреди, додека возачите на тешки возила ќе можат да ја плаќаат патарината исклучиво преку ENC уреди.
Без разлика кој модел на плаќање ќе го изберат возачите, тие ќе мора да го внесат регистарскиот број при регистрацијата, што значи дека една сметка и внесените средства за плаќање ќе опфатат само една регистрација. Делењето на еден ENC уред помеѓу повеќе корисници, што беше вообичаена практика досега, сега е минато. Доколку има три автомобили во едно семејство или компанија и сите тие го користат автопатот, сите три ќе мора да бидат посебно регистрирани во електронскиот систем за наплата на патарини.
Иако некои за време на јавната консултација побараа воведување вињети, таа опција одамна е исклучена. Министерството за море, транспорт и инфраструктура ја застапува идејата дека наплатата по километар е пофер отколку наплатата по време, без разлика колку примери од соседните земји ги негираат. Словенците, Австријците, Унгарците или Словаците никогаш не протестираа за укинување на вињетите и преминување на хрватскиот модел. Можеби и затоа што возењето преку целата година по автопатот во тие земји чини колку три кружни возења на линијата Загреб-Сплит. Да не ги спомнуваме Германците, кои воопшто не наплаќаат за возење автомобили по своите автопати.
Затоа, нема да има вињета, но новиот систем за електронско плаќање ќе бара контролори на плаќање, бидејќи нема да има повеќе рампи. Интересно е што конечниот нацрт на законот предвидува дека, покрај официјалните супервизори (кои ќе имаат 74 бели автомобили со сини ротирачки светла и електронски натпис „следете ме“), полициските, па дури и царинските службеници ќе ја контролираат наплатата на патарините. Се чини дека тие имаат поважни работи од контролата на наплатата на патарините, па затоа е чудно што и ним им се наметнува оваа задача.
Кои се казните?
Секој што ќе биде фатен како вози на автопат без да се регистрира во електронскиот систем за наплата на патарини ќе плати не само износот на патарината за поминатиот дел, туку и казна од 120 евра . За правните лица се предвидени уште повисоки казни – до 1.300 евра ако компанијата не ги регистрира своите возила во системот пред да излезе на автопат или ако регистарските таблички не се читливи. Не е ни чудо што многу компании, особено оние што се занимаваат со изнајмување автомобили, не се воодушевени од овие предлози.
На крајот, не треба слепо да се верува на тврдењето на претставникот на Министерството за море, транспорт и инфраструктура дека метежот на автопатите ќе исчезне кога ќе се отстранат наплатните рампи. За жал, тоа не е вистина. Во Хрватска, редовите најчесто се формираат поради сообраќајни несреќи и слаб проток на одредени делници, особено делницата од автопатот А1 помеѓу Загреб и Карловац, која одамна заслужува трета лента. Да не беше така, толпите кај Лучки немаше да продолжат дури ни по поминувањето на наплатните рампи.
НАКРАТКО
- Крај на споделувањето на ENC уреди: Секој ENC уред ќе биде поврзан со одредена регистарска табличка.
- Собирањето ќе биде надгледувано и од полицијата: Покрај 74-те возила на службените надзорници, контролата ќе ја вршат царината и полицијата.
- Новиот систем за наплата ќе важи и за мотоциклистите, кои ќе можат да избираат помеѓу читање на регистрацијата или ENC уредот.
- Сопствениците на компаниите ќе бидат казнети со парична казна до 1.300 евра ако возилата немаат читливи регистарски таблички или не се регистрирани во системот.
- Предноста на новиот систем е поголемата пропусност, но застојот нема да исчезне бидејќи е предизвикан главно од несреќи и лоша инфраструктура.
- Кој ќе биде фатен во „шверц“ ќе плати патарина и казна од 120 евра. Рокот за застарување на побарувањето е 5 години.
- Вињетите не се воведуваат – системот за фактурирање сè уште останува по поминат километар, што е еден од најскапите модели во светот.