Израел и исламската Република Иран се големи непријатели кои речиси и да не можат да најдат заеднички јазик. Исламската револуција од 1979 година донесе на власт во Техеран теократија која се дефинираше како заштитник на исламот.
Палестинското прашање станува една од централните точки на иранската надворешна политика, која создава мрежа на посреднички групи, прво во Либан за време на граѓанската војна (1975 – 1990 година) со формирање на Хезболах, а потоа Техеран станува покровител на палестинската милитантна група Хамас. Иран со војните на овие две групи ги тестира можностите на израелската Армија.
Непријателството на двете земји, кои меѓусебно не се признаваат, го засили информацијата дека Техеран тајно развива нуклеарна програма, од која Ерусалим извлекол заклучок дека целта е да се создаде нуклеарна бомба која ќе го загрози постоењето на Израел. Во меѓународната заедница веќе се верува дека Техеран има нуклеарна бомба, но не го признава тоа.
Bloomberg постави неколку прашања обидувајќи се да објасни како Израел и Иран досега избегнуваа директен конфликт со тоа што водеа низа индиректни, како што правеа САД и поранешниот СССР за време на Студената војна.
Какво решение нуди Иран за палестинско-израелскиот конфликт ?
Иран не е арапска земја и во неа нема палестински бегалци, ги има во Сирија, Либан, Јордан. Од моментот кога режимот дојде на власт, Техеран тврди дека не е против Евреите, туку против ционистичкиот режим. Тие тврдат дека палестинско-израелскиот спор ќе биде решен со формирање на единствена држава од сите оние кои живеат на територијата на Израел, Појасот Газа и Западниот Брег.
Предлогот може да изгледа праведен додека не се земе предвид важното дополнување – целиот палестински корпус што ја напуштија таа територија по поразот на арапските здружени сили во 1948 година треба да се вратат во таа земја. Во тој момент Евреите стануваат малцинство.
Кој беше најотворениот конфликт меѓу Иран и Израел ?
Во 2006 година, Хезболах влезе во отворен, тежок конфликт со Израел во кој шиитската група покажа завидни вештини за борба против Армијата. Израелските сили успеаја да навлезат само неколку километри на југот на Либан пред конфликтот конечно да заврши со прекин на огнот. Но, тој покажа дека недржавната група може да предизвика сериозни проблеми за израелската Армија.
Конфликтот околу Сирија
Арапската пролет во Сирија почна да се претвора во есен, а подоцна и во зима – и Тунис се врати во авторитарен систем. Владата на Башар ал Асад веднаш по избувнувањето на бунтот повика на помош од Техеран, кој го пречека подготвен, Хезболах застана на страната на Владата, а Иран се обиде да се воспостават воени и разузнавачки постројки што е можно поблиску до Израел.
Владата во Ерусалим користеше разузнавачки информации од теренот и електронски надзор за следење на обидите на Иран, а штом заклучи дека тие претставуваат безбедносна закана, ги уништи со воздушни напади. Таа војна продолжува и сега.
Нападите врз основа на принципот „љубов за драгиот живот“ на комерцијалните бродови започнаа во 2019 година. Иако ниту Израел ниту Иран не ја презедоа одговорноста за нападите врз бродовите, се верува дека тие стојат зад нив. Загубата на животот беше ретка, но во јули 2021 година, британски и романски член на екипажот загинаа кога израелски брод беше погоден во Оманскиот Залив од беспилотно летало што американските власти го поврзаа со Иран.
Претходните цели беа ирански танкери кои превезуваа нафта наменета за Сирија, ирански брод во близина на брегот на Јемен кој служеше како пловечка база за Револуционерната гарда и товарни бродови кои им припаѓаат или се поврзани со Израелците.
Ирански нуклеарни физичари
Израелската разузнавачка заедница наиде на сериозни и тешки критики бидејќи не го предвиде нападот од Хамас. Мосад, израелската надворешна разузнавачка служба, длабоко се инфилтрирала во внатрешните системи на Иран и од 2010 година започна да ликвидира петмина од физичарите кои ја водат иранската нуклеарна програма. Во исто време имаше и сајбер напади, „Стакснет“ беше еден од попознатите, а беа убиени и службениците кои раководеа со нуклеарната програма.
„Во април 2021 година, Иран го обвини Израел и вети одмазда за експлозијата во неговиот најголем капацитет за збогатување ураниум во Натанц, за која кажа дека предизвикал значителна штета на неговите центрифуги. Тоа беше втор пат за помалку од една година локацијата да биде погодена со сомнително експлозија“, пишува Bloomberg.
Во октомври 2021 година, ирански генерал кажа дека Израел најверојатно стои зад сајбер нападот што ги парализираше бензинските пумпи низ Иран. И во јануари, откако иранско складиште за муниција во близина на централниот град Исфахан беше нападнато со дрон, два американски весници објавија дека Израел е одговорен.
Која е заканата од директна војна ?
Израел го модифицираше новиот авион F-35, па сега може да изврши напад врз Иран без полнење гориво. Бенјамин Нетанјаху од почетокот на минатата деценија зборуваше дека ќе ги уништи иранските нуклеарни постројки.
Ако одлучи да го стори тоа, избива војната од сите војни: Иран го напаѓа Израел, САД оди во дефанзива, арапските земји треба да се одлучат, Русија ќе мора да застане на страната на Техеран, Народна Република Кина веројатно ќе ја заврти опашката обидувајќи се да им продаде на сите сè што им треба.
Војната на Израел со Хамас веројатно ќе го одржи конфликтот на второстепено ниво, но прелевањето на Либан, Сирија и Јордан може да го поттикне Техеран отворено да се вклучи.