Премиерката на Естонија, Каја Калас, се покажа како еден од најборбените европски лидери во време кога на континентот беснее нова голема војна. Еве зошто оваа 45-годишна жена го доби прекарот „новата челична дама“, пишува Newsweek.
„Не знам што да кажам за тоа“, се насмеала таа кога ја прашале што мисли за споредбата со Маргарет Тачер и рекла: „Мислам дека го добив прекарот затоа што сум многу цврста во моите ставови. Мислам дека тоа е комплимент. Иако можеби во некои земји не е. Мислам дека тоа го одразува моментот во кој се наоѓаме. И мислам дека тоа е големо признание за нас како Естонија. Добро е што не препознаваат“.
Премиерката на Естонија ја презеде функцијата во 2021 година и е една од оние кои бараат построг одговор на руската агресија врз Украина.
Нејзината Влада беше меѓу првите што испрати воена помош за Украина, а сега тие ги зголемуваат воените трошоци на три отсто од БДП и ги повикуваат другите членки на НАТО да го сторат истото.
Естонија – земја која портпаролката на Министерството за надворешни работи на Русија ја нарекува „една од најнепријателските земји“ – исто така е за построги санкции и посилна меѓународна изолација на Русија, како и што поскоро влегување на Украина во Европската унија и НАТО и дава голема поддршка „апсењето“ на Владимир Путин.
Естонија и нејзините балтички сојузници долго време ја предупредуваа Европа за опасностите од економските врски со Русија.
Имајќи предвид дека е на самиот раб на зоната на НАТО, Естонија е во постојана опасност од руско мешање во нејзината политика и разузнавачки операции.
Ставот на Естонија и околните земји беше формиран во крвавите настани од поновата историја. Земјата беше дел од Руската империја до нејзиниот колапс во 1917 година, по што Талин уживаше 22 години независност. Но, во 1939 година, Советите дојдоа и ја окупираа Естонија преку пактот Молотов-Рибентроп, кој ја подели контролата над Источна Европа помеѓу комунистичка Москва и нацистичка Германија.
Пактот беше прекинат кога нацистичките трупи го окупираа Балтикот, по што одмаздничките советски трупи се вратија во 1944 година и останаа до распадот на СССР во 1991 година.
Прадедото на Каја Калас исто така бил клучна фигура во формирањето на првата естонска република во 1918 година и бил првиот министер за внатрешни работи.
Нејзината баба и прабаба биле депортирани во Сибир од советските власти по Втората светска војна, а нејзиниот татко Сиим Калас бил еден од првите естонски премиери по падот на СССР.
Каја Калас живеела под советска окупација до нејзините тинејџерски години. За Естонците, рускиот империјализам е блиско минато.
Руската инвазија на Украина – последната фаза од вооружениот конфликт по окупацијата на Крим и делови од Донбас во 2014 година – предизвика политички несогласувања во Европа.
„Една од лекциите што ги научивме е дека требаше да ги слушаме оние што го познаваат Владимир Путин“, изјави претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен минатиот септември и додаде: „Требаше да ги слушаме гласовите во ЕУ – во Полска, Балтикот и земјите од Централна и Источна Европа“.
„Повеќе не слушаат и мило ми е тоа“, вели Каја Калас и додава: „Следната година ќе навршат 20 години од нашиот влез во ЕУ и НАТО и досега најмногу слушавме, а сега тоа се менува“.
„Но, понекогаш слушам: ‘Во ред, тогаш требаше да те слушаме, но сепак знаеме подобро бидејќи ние сме возрасните во собата’. Но, јас повторно велам: Се обидовме на вашиот пат. Можеби сепак треба да не слушате!“, изјавила премиерката на Естонија.
Каја Калас стана премиерка благодарение на убедливата изборна победа во март, кога нејзината централнодесничарска реформска партија обезбеди повеќе од 31 отсто од гласовите пред екстремно десничарската партија ЕКРЕ, која освои 16 отсто. Каја Калас сега води коалициска Влада со поддршка на центристичката партија Естонија 200 и Социјалдемократската партија. Нејзиниот кабинет ќе ја задржи и продлабочи својата проукраинска и антируска надворешна политика.
„Мислам дека беше многу важно бидејќи главната тема на нашите избори беше безбедноста“, вели Каја Калас зошто нејзината надворешна политика има толку голема поддршка. „Многу зборував со луѓето и ги прашав за што се загрижени. Мислев дека луѓето веројатно ќе зборуваат за трошоците за живот или слични прашања. Но, секогаш се работеше за безбедноста. Секогаш се работеше за Украина и војната и загриженоста за одбраната. Така, да – поради тоа го добив мандатот“, објаснува Каја Калас.
Сепак, естонскиот парламент е во ќорсокак поради кратењата на семејните додатоци и зголемувањето на даноците, за кои владејачката коалиција вели дека се потребни за финансирање на повторното вооружување на земјата.
„Во тешки времиња мораме да донесеме многу тешки одлуки“, тврди Каја Калас и објаснува: „Кога сите ветуваат дека ќе ги зголемат трошоците за одбрана на три отсто од нашиот БДП, тогаш за тоа се потребни дополнителни средства. Овие средства не доаѓаат од некоја странска земја – тие доаѓаат од џебовите на нашите даночни обврзници“.
Претпоставувајќи дека нејзината коалиција ќе ја преживее сегашната парламентарна расправија, премиерката Каја Калас и нејзините министри остануваат решени да ги убедат своите сојузници од ЕУ и НАТО да бидат што е можно построги кон Русија.
Говорејќи на Демократскиот самит во Копенхаген, Каја Калас кажа: „Русија е отфрлена земја која треба дополнително да се изолира. Нема сомнение дека односите со Русија би можеле да продолжат како и обично. Нашиот притисок врз Русија мора да се засили, а не да се ослабне“.
Каја Калас од главниот град на Естонија Талин – на околу 200 километри од руската граница – вели дека Москва треба да ги прекине борбите.
„Војната ќе заврши кога Москва ќе сфати дека сето тоа било грешка, како што сфатија во случајот со Авганистан. Тие не можат да победат. Кога ќе сфатат дека не можат да ја добијат војната, тогаш ќе престанат. Затоа е важно сите да ја поддржуваме Украина и јасно да кажеме дека ќе стоиме зад Украина се додека тоа е потребно“, нагласува Каја Калас.
„Друга работа на која повикувам е луѓето да се прилагодат на новата реалност“, вели таа во врска со поширокиот конфликт со Москва и заклучува: „Можеби некои луѓе мислат дека ова едноставно ќе исчезне. Тој нема!“.