Во текот на изминатата деценија, научниците забележаа необичен феномен: радио пулсирања кои доаѓаат од нашата галаксија Млечен Пат, кои редовно се повторуваат на секои два часа како космичко чукање на срцето. Овие необични сигнали, кои траеја помеѓу половина минута и минута и половина, дојдоа од насоката на соѕвездието Голема Мечка, познато и како Голема Мечка.
Астрономите сега открија неочекуван извор на овие импулси: мртва ѕвезда, таканаречено бело џуџе, кое орбитира околу мала, студена црвена џуџеста ѕвезда. Црвените џуџиња се најчестите ѕвезди во универзумот.
Двете ѕвезди, колективно наречени ILTJ1101, се толку блиску една до друга што нивните магнетни полиња се испреплетуваат, создавајќи ги овие долготрајни радио сигнали (наречени транзиенти со долг период – LPT). Досега, ваквите долги сигнали се поврзуваа само со неутронски ѕвезди, густите остатоци од експлозии на супернова.Новото откритие, претставено во научното списание Nature Astronomy, покажува дека движењата на ѕвездите во бинарни системи, исто така, можат да ги создадат овие ретки радио сигнали. „За прв пат, со сигурност утврдивме кои ѕвезди ги произведуваат овие мистериозни сигнали, членови на сосема нова класа на радио феномени“, рече главниот автор на студијата, д-р. Ирис де Рујтер од Универзитетот во Сиднеј во Австралија.Научниците нагласуваат дека овие невидени набљудувања се само почеток. Ова откритие би можело да ни помогне подобро да разбереме какви ѕвезди можат да емитуваат радио сигнали низ вселената и да го разјаснат нивното минато и односи.Ѕвезден танцЗа да ја реши оваа космичка загатка, Др. Де Рујтер развил метод за наоѓање долги радио пулсирања во архивските снимки од европскиот радио телескоп LOFAR. LOFAR е најголемата радиотелескопска мрежа во Европа, специјализирана за многу ниски радиофреквенции.
Двете ѕвезди, колективно наречени ILTJ1101, се толку блиску една до друга што нивните магнетни полиња се испреплетуваат, создавајќи ги овие долготрајни радио сигнали (наречени транзиенти со долг период – LPT). Досега, ваквите долги сигнали се поврзуваа само со неутронски ѕвезди, густите остатоци од експлозии на супернова.
Новото откритие, претставено во научното списание Nature Astronomy, покажува дека движењата на ѕвездите во бинарни системи, исто така, можат да ги создадат овие ретки радио сигнали.
„За првпат, со сигурност утврдивме кои ѕвезди ги произведуваат овие мистериозни сигнали, членови на сосема нова класа на радио феномени“, рече главниот автор на студијата, д-р. Ирис де Рујтер од Универзитетот во Сиднеј во Австралија.
Научниците нагласуваат дека овие невидени набљудувања се само почеток. Ова откритие би можело да ни помогне подобро да разбереме какви ѕвезди можат да емитуваат радио сигнали низ вселената и да го разјаснат нивното минато и односи.
Ѕвезден танц
За да ја реши оваа космичка загатка, Др. Де Рујтер развил метод за наоѓање долги радио пулсирања во архивските снимки од европскиот радио телескоп LOFAR. LOFAR е најголемата радиотелескопска мрежа во Европа, специјализирана за многу ниски радиофреквенции.
Користејќи го нејзиниот метод, додека сè уште беше докторанд во Амстердам, Де Рујтер за прв пат пронашла радио сигнал снимен во 2015 година. Потоа, додека ја истражуваше истата област на небото, таа откри уште шест сигнали. Сите тие потекнуваат од една бледа црвена ѕвезда. Меѓутоа, таа ѕвезда не можела сама да генерира толку моќни импулси. Мораше да има нешто друго што ги предизвикува.
За разлика од овие долготрајни пулсирања, брзите радио рафали (познати како FRB) се многу светли, траат само дел од секундата и генерално доаѓаат од други галаксии. Брзите радио рафали се многу помоќни и често се случуваат само еднаш.
„Овие нови импулси се слични на FRB, но тие траат многу подолго и имаат помала енергија. Сè уште се обидуваме да разбереме дали овие феномени се поврзани или се работи за различни типови на настани“, вели коавторот на студијата Чарлс Килпатрик од Универзитетот Нортвестерн.
Преку понатамошни набљудувања со помош на големи телескопи во Аризона и Тексас, научниците открија дека црвената ѕвезда всушност „танцува“ напред-назад во редовен двочасовен ритам, кој совршено се совпаѓа со радио пулсот. Тие заклучија дека ѕвездата се движи од гравитацијата на блиското бело џуџе, мала, густа мртва ѕвезда.
Овие две ѕвезди, оддалечени 1600 светлосни години од нас, орбитираат заедно околу заедничка точка на секои 125,5 минути.
Што ги предизвикува овие мистериозни сигнали?
Научниците мислат дека постојат две можни објаснувања за овие необични импулси. Или белото џуџе има силно магнетно поле кое редовно емитува сигнали, или магнетните полиња на двете ѕвезди комуницираат и ги создаваат овие импулси. Научниците планираат дополнителни набљудувања на овој систем за да откријат дали ѕвездите испуштаат и други видови на зрачење, како што се ултравиолетовите зраци или Х-зраците, што би можело да помогне подобро да се разбере нивното минато и меѓусебните односи.
„Во моментов импулсите целосно исчезнаа, но можно е тие повторно да се појават во иднина“, рече Де Рујтер. Тимот во моментов детално ги испитува старите податоци од радио телескопот LOFAR во потрага по повеќе слични извори.
„Сè почесто откриваме необични системи како овие. Секој нов случај ни ги отвора очите за екстремните феномени во универзумот кои произведуваат такви радио сигнали“, рече др. Каустуб Раџваде од Универзитетот Оксфорд.
Во изминатите неколку години, други истражувачи открија дузина системи кои емитуваат слични долги импулси. „Сите овие системи се наоѓаат во рамките на нашиот Млечен Пат и се сосема различни од сè што сме знаеле досега“, заклучил Де Рујтер.
За разлика од кратките пулсарни импулси, кои траат делови од секундата, овие долготрајни сигнали можат да траат од неколку секунди до еден час, рече Наташа Харли-Вокер од Универзитетот Куртин во Австралија, која не беше вклучена во ова истражување.
„Досега, минливите радиоизвори доведоа до некои од најголемите откритија во астрономијата: од откривањето на пулсарите, до ФРБ кои ни овозможија да ја проучуваме невидливата материја меѓу галаксиите и сега до овие нови феномени со долг период чие значење само што почнуваме да го разбираме урли-Вокер.
„Со скенирање на небото со моќни радио телескопи, можеме да очекуваме уште поспектакуларни откритија, вклучително и можеби сигнали кои би укажале на присуство на интелигентен живот – нешто што астрономите го барале со децении преку проектот SETI“, заклучи таа.