Украина, откако во април беше одобрена испорака на нова американска воена помош во износ од 61 милијарда долари, ги интензивираше нападите на полуостровот Крим, кој беше анектиран од Русија во 2014 година.
Целите беа руската Црноморска флота, клучната инфраструктура, воздушните бази, командните центри и главните сообраќајни правци. Информациите велеа дека Украинците во нападите користеле и моќни американски ракети АТАКМС.
Од друга страна, Русија упорно се заканува со „уништувачки одмазднички напад“ доколку Украина, со поддршка на Западот, го нападне Крим или мостот Крим што го поврзува полуостровот со југот на Русија и кој Киев веќе двапати го нападна.
Од почетокот на руската инвазија, украинскиот претседател Володимир Зеленски е дециден дека крајната цел е протерување на руските сили од целата територија на Украина.
Тој посочува дека конфликтот со Русија не може да заврши додека Крим не биде ослободен, а Јутарњи лист наведува дека многу западни експерти и политичари го гледаат Крим како клучен адут во евентуалните преговори, доколку повторно биде заземен од украинските сили, додека некои сметаат дека Киев преку преговори, можеби ќе треба да се откаже од тоа (трајно или на неколку децении) во замена за некои руски отстапки.
Крим е исклучително важен за Зеленски, но од големо значење е и за рускиот претседател Владимир Путин, за кого овој полуостров е повеќе од симбол.
Тој има посебно значење во историјата на Русија, а окупацијата и анексијата на Крим пред десет години имаше за цел да ја утврди позицијата на Русија и да го потврди нејзиното влијание во постсоветскиот свет и обемот на нејзината воена моќ.
Исто така, Крим има голема стратешка вредност, но и посебно значење за „обичните“ Руси, кои по десет години од неговата окупација го сметаат за „вистинска“ руска територија, дури и ако не се задоволни од „специјалната воена операција“ на Путин.
Од друга страна, Украинците не се откажуваат ниту на полуостровот, за што сведочат речиси редовните воздушни напади врз цели таму, а Економист во нова анализа оценува дека Крим станува смртоносна замка за руските сили.
Многу оптимистички, угледниот весник оцени дека конечно доаѓаат добри вести од Украина. Одобрувањето на пакетот воена помош од страна на администрацијата на американскиот претседател Џо Бајден веќе покажува резултати.
Конкретно, се проценува дека испораката на балистички ракети ATACMS со дострел од 300 километри значи дека украинските сили сега можат да погодат која било цел на Крим со смртоносен ефект.
Руската офанзива на североистокот на земјата, во регионот Харков, во меѓувреме, исто така, го загуби замавот, а под зголемен притисок од влијателен дел од европските сојузници, на крајот на минатиот месец, Бајден ги намали ограничувањата за употреба на американско оружје против воени цели на руско тло – дадена е дозвола за напади врз руските сили преку границата заради одбрана на Харков – што беше наметнато поради западните стравови од руска нуклеарна ескалација, кои, според Економист, се пренадувани.
Не е јасно дали олеснувањето на ограничувањата се однесува и на руските тактички авиони кои вршат напади со разурнувачки лизгачки бомби.
Но, како и да е, на жалење на Украинците, Бајден сè уште не ја укина забраната за цели на друго место во Русија.
И како показател за тоа што Украина би можела да постигне доколку повеќе не мора да се бори со едната рака врзана зад грб, ја покажува ефективноста на воената кампања на Киев на Крим.
Според Бен Хоџис, поранешен командант на американските сили во Европа и висок советник на НАТО за логистика, Украинците „систематски се во процес да ја направат Украина непогодна за живеење за руските сили“.
Ова, смета тој, би било големо стратешко достигнување за Украина.
Уште од владеењето на Екатерина Велика, Русите го сметаа Крим за воено важен.
Путин го гледа Крим, поврзан со копното со мостот Керч (Крим), како непотопен носач на авиони, каде логистичките центри, воздушните бази и Црноморската флота, кои оперираат од Севастопол, може да се користат за да доминираат во јужна Украина извозот на жито и да се обезбеди постојан проток на луѓе и опрема за целосно туркање на Украина на север од Донбас.
Рускиот претседател инвестираше многу во воената инфраструктура на Крим, а сега сето тоа е загрозено.
Амфибиски напад во стилот на Денот Д за ослободување на Крим останува незамислив, но британскиот стратег Лоренс Фридман смета дека во секој случај тоа е погрешен начин да се погледне.
Крим е слаба точка за Русија бидејќи таму има премногу да се брани и тоа, како што вели, е најдобриот начин Украина да изврши вистински притисок врз Путин да извлече отстапки во иднина.
Со ова се согласува и Нико Ланге, поранешен советник во германското Министерство за одбрана.
– Украинската кампања е мешавина од воена и политичка стратегија. Политички, тоа е највиталниот главен град на Русија, но е и многу ранлив – вели тој.
Она што Киев се обидува да го постигне е да го направи Крим проблем, а не алатка за Путин.
Целта е да се изолира и со тоа да се потиснат руските воздушни и поморски сили подалеку од јужна Украина и да се задуши како логистички центар.
Украина веќе ја покажа способноста на крстосувачките ракети Storm Shadow испорачувани од Британија и Франција и ракетите SKALP испорачани од Франција, како и сопствените умно дизајнирани домашни поморски беспилотни летала, да ги погодат руските воени бродови, особено големиот десантен брод Ропуша, кој се користат како транспорт на војници, а повеќето од нив беа уништени.
Украинските беспилотни летала и проектили можеби исфрлиле дури половина од некогаш застрашувачката, сега сериозно деградирана Црноморска флота.
Речиси сè што остана мораше да се премести од Севастопол до пристаништето Новоросијск, оддалечено повеќе од 300 километри на руското копно.
Самиот Новоросијск беше нападнат со беспилотни летала на поморските и воздушните сили на 17 мај, а погодени беа железничката станица, термоцентралата и поморската база.
Сега, сепак, Украина користи смртоносна комбинација на ATACMS и сè пософистицирани беспилотни летала за систематски да ја деградира руската противвоздушна одбрана (АВО) на Крим, да ги погоди воздушните бази од кои летаат руски пресретнувачи и да ги напаѓа клучните логистички и економски цели.
Фридман вели дека фокусот на онеспособување на мрежата за противвоздушна одбрана на Русија, исто така, може да биде дел од подготовките за претстојното пристигнување на првите борбени авиони Ф-16.
Хеликоптери, системот за противвоздушна одбрана С-400 и командно-контролниот центар беа оштетени во ракетниот напад ATACMS врз воздухопловната база Џанкој во североисточниот дел на Крим на 17 април.
Еден месец подоцна, на 15 мај, голем напад ATACMS врз воздухопловната база Белбек во близина на Севастопол уништи четири авиони, радар на системот за воздушна одбрана С-400 и најмалку два фрлачи.
Нападот, кој се состоеше од десетина проектили со по 300 мали бомби, предизвика големи пожари, најверојатно предизвикани од експлозија на складишта за гориво и складирани проектили воздух-воздух.
Следната вечер, Белбек повторно беше погоден, што покажува дека Украина има на располагање нешто повеќе од стотина ATACMS, за кои се верува дека се донирани од САД.
Во нападите – кои станаа главно ноќни – два руски патролни чамци беа уништени на 30 мај, а два транспортни фериботи беа оштетени во близина на мостот Керч во одделни напади со беспилотни летала, во кои руските авиони полетаа без поголем ефект.
Значајно е дека руските фалени и многу скапи системи за противвоздушна одбрана С-400 беа пронајдени како исчезнати.
Ланге вели дека Украинците користат дронови за мамка за да ги измамат Русите да ги активираат нивните радари за да ги откријат нивните позиции.
Целните податоци веднаш се испраќаат до екипите за лансирање на ATACMS.
Во рок од шест минути, овие проектили, речиси незабележливи поради нивната брзина и слабата радарска рефлексија, ги погодија своите цели.
Хоџис забележува дека С-400 се исто така ранливи на саботажа од страна на украинските специјални сили кои дејствуваат во Крим.
Секој поединечен систем чини околу 200 милиони долари и не е лесно да се замени.
Американскиот генерал посочува дека руските сили „немаат каде да се сокријат“.
Со помош на сателити и воздушно извидување на сојузниците на НАТО и длабокото познавање на Украина за територијата и тајните сили распоредени на теренот, ништо не може ни да се „мрдне“ на Крим без Украинците да знаат за тоа.
Со доаѓањето на ATACMS и зголемената софистицираност на нивните сопствени беспилотни летала, секој квадратен метар од полуостровот е во нивниот домет, вклучително и цели како конвои опрема што се движат по пат или железница.
Хоџис е убеден дека Украинците ќе го урнат мостот Керч „кога ќе бидат готови“.
Но, потенцијално поголем предизвик ќе биде прекинот на новата, подобрена железничка линија што минува по Азовското Море од Ростов преку јужните украински градови Мариупол и Бердјанск и се спушта до Крим.
„Јутарњи лист“ наведува дека некои аналитичари го сметаат за поважна цел на украинските сили од мостот на Крим, за кој има информации дека Русите се помалку го користат за пренос на намирници и опрема поради можноста од украински напади.
-Железничката пруга по копнениот коридор е признание на руските окупатори дека мостот на Крим е осуден на пропаст. Тие бараат начин да се заштитат од своите улоги бидејќи се свесни дека порано или подоцна ќе имаат проблем – вели Дмитри Плетенчук, портпарол на јужната команда на украинската армија.
Раниот тест за поширокиот стратешки успех на украинската воена кампања на Крим би можел да се случи летото, кога руските туристи обично се упатуваат во голем број преку мостот Керч кон одморалиштата на полуостровот.
Но, ако Русите решат поинаку оваа сезона, како што истакнува Бен Бери од Меѓународниот институт за стратешки студии (IISS), тоа ќе биде лош знак за Путин – Крим, на крајот на краиштата, е силно зависен од туристичката индустрија, а последно годишните резервации се намалени за речиси половина од тоа.
„Крим од престижен проект се претвори во одлив на руски ресурси“, заклучува Бери, пишува Економист.