Една недела откако борбените авиони на НАТО соборија повеќе руски беспилотни летала што влегоа во воздушниот простор на алијансата над Полска, американските и западните разузнавачки претставници сè уште не се сигурни дали инцидентот бил случаен или намерен обид на Русија да ја тестира воздушната одбрана и да го процени одговорот на НАТО, објави Си-Ен-Ен.
Сепак, официјалните лица предупредуваат дека овој настан, без оглед на позадината, претставува загрижувачки сигнал дека Кремљ е сè повеќе подготвен да го провоцира НАТО, дури и по цена на ризик од ескалација на конфликтот.
„Тоа не значи дека не е опасно“, рече висок западен разузнавачки службеник. „Нешто дефинитивно се промени во начинот на кој Кремљ размислува за својата толеранција на ризик при таргетирање.“
Сепак, разузнавачките информации собрани за самите беспилотни летала, вклучувајќи ја нивната траекторија и технички спецификации, не даваат јасен одговор и се тешки за толкување.
Украина и Полска јавно изјавија дека веруваат дека упадот бил намерен, а оваа проценка ја делат и многу други европски земји. Сепак, разговорите со неколку високи американски и западни воени, разузнавачки, дипломатски и конгресни претставници откриваат дека во рамките на НАТО не постои консензус за ова.
Висок американски воен функционер во регионот ја процени веројатноста дека Русија намерно влегла во воздушниот простор на НАТО на „50-50“.
Намерно или случајно?
Надворешните аналитичари истакнуваат дека без јасни разузнавачки информации од Русија, една од најтешките цели за собирање информации, речиси е невозможно да се извлече заклучок со висок степен на сигурност. Ова го става НАТО во незгодна позиција да мора да одлучи како да одговори на невиден инцидент без јасна слика за руските намери.
„Едноставно немаме доволно разузнавачки информации за да ја потврдиме ниту едната страна“, рече друг американски извор запознаен со информациите.
Иако висок западен разузнавачки функционер рече дека траекторијата на беспилотните летала сугерира дека авионите се изгубени и се обидуваат повторно да воспостават GPS сигнал, што би значело дека биле исфрлени од курсот поради украински попречувања, другите индикатори би можеле да се толкуваат различно.
Фактот дека многу од руските беспилотни летала беа невооружени макети би можел да значи дека Русија сакала да ја тестира полската воздушна одбрана без да ризикува жртви. Од друга страна, експертите забележуваат дека Русија често користи макети во своите напади врз Украина за да ја измами и исцрпи украинската одбрана, па затоа и ова би можело да биде случајно.
Сепак, некои функционери формираа свои мислења. Висок западен разузнавачки функционер изјави за Си-Ен-Ен дека се „посклони“ да веруваат дека инцидентот бил ненамерен, иако го осудуваат како загрижувачки знак дека Кремљ станал понеодговорен.
Сепак, друг американски воен функционер и конгресен функционер запознаен со разузнавачките информации рекоа дека се чини дека станува збор за намерен чин.
Украинските власти признаа дека Киев користи електронско војување и попречување за време на руските воздушни напади, што може да предизвика отстапување на непријателските беспилотни летала. Сепак, висок функционер додаде дека „никогаш не видел толку големи отстапувања“ во повеќе од три години војна.
„Ова е прашање на рамнотежа. Дали го отфрламе ова или го гледаме како значајна ескалација во смисла дека Русија сега директно ја тестира воздушната одбрана на своите потенцијални противници?“, рече Самуел Бендет, експерт за руска воена технологија.
Украина се плаши од пренасочување на воената помош
Додека украинските власти првично се надеваа дека инцидентот со беспилотното летало ќе предизвика силен одговор од западните сојузници, Киев сега нагласува дека приоритет треба да биде испраќање повеќе системи за воздушна одбрана и муниција во земјата. Украина побара повеќе американски системи „Патриот“, а некои официјални лица сега стравуваат дека воената опрема би можела да биде пренасочена кон сојузниците на НАТО на нејзината граница.
Ризик од опасна ескалација
Доколку упадот бил намерен, рече конгресниот претставник, веројатно бил дизајниран да постигне неколку цели: тестирање на западната одбрана, мапирање на вооружените патишта до Украина и провоцирање на Западот. Но, дури и да бил ненамерен, епизодата сугерира дека Русија е поподготвена да ризикува случаен удар врз НАТО, зголемувајќи го ризикот од опасна погрешна пресметка што може да доведе до директен конфликт.
„Без разлика дали беше намерно или не, тоа е апсолутно неодговорно, тоа е апсолутно опасно“, рече генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, за време на викендот.
Она што ги отежнува дешифрирањето на руските намери е фактот што Москва често презема провокативни дејствија зад превезот на веродостојно негирање. Можно е инцидентот да бил намерно осмислен за да изгледа како несреќа, изјавија голем број функционери и надворешни експерти. Руската војска само изјави дека „немало планови за таргетирање објекти на полска територија“.
Затоа некои веруваат дека инцидентот бил несреќен случај, но други предупредуваат дека може да биде и дел од сложена измама – упад кој „имал намера да изгледа ненамерен“.