Предложениот нуклеарен договор што САД му го дадоа на Иран во саботата би овозможил ограничено збогатување на ураниум со ниско ниво на иранска почва за одреден временски период, дознава „Аксиос“ , што е спротивно на јавните изјави од високи функционери.
Пратеникот на Белата куќа, Стив Виткоф, и државниот секретар Марко Рубио јавно изјавија дека САД нема да му дозволат на Иран да збогатува ураниум и ќе бараат целосно демонтирање на нуклеарните постројки на Иран. Тајниот предлог покажува многу поголема флексибилност во двата случаи, објавува „Телеграф“.
Иран постојано повторува дека нема да потпише никаков договор што забранува збогатување за цивилни цели – црвена линија што е некомпатибилна со јавниот став на САД.
Но, предлогот што му го презентираа на „Аксиос“ два извори со директно познавање – од кои едниот даде анализа точка по точка – се чини дека нуди појасен пат до договор.
Со давањето на оваа понуда, администрацијата на Трамп ризикува негативни реакции од своите сојузници на Хил и во Израел. Владата на премиерот Бенјамин Нетанјаху и десетици републикански сенатори ја притискаат администрацијата да ги одржи црвените линии за нула нуклеарно збогатување и целосно демонтирање на нуклеарната програма на Иран.
Белата куќа не негираше ниту еден од деталите од предлогот опишан на „Аксиос“.
„Претседателот Трамп јасно стави до знаење дека Иран никогаш не може да има нуклеарна бомба. Специјалниот пратеник Виткоф му испрати на иранскиот режим детален и прифатлив предлог и во нивен најдобар интерес е да го прифатат. Од почит кон тековниот договор, администрацијата нема да коментира за деталите од предлогот пред медиумите“, изјави портпаролката на Белата куќа, Каролин Ливит.
Предлогот што Виткоф го презентираше во саботата ги истакнува „прелиминарните идеи“ што ќе бидат разгледани во следната рунда разговори.
Според предлогот, на Иран нема да му биде дозволено да гради нови постројки за збогатување ураниум и мора да „демонтира критична инфраструктура за конверзија и преработка на ураниум“.
Во предлогот, исто така, се вели дека Иран ќе мора да ги запре новите истражувања и развој на центрифуги.
Според предлогот, нуклеарниот договор би се фокусирал на создавање регионален конзорциум за збогатување ураниум кој исполнува неколку услови:
На Иран нема да му биде дозволено да развива домашни капацитети за збогатување ураниум надвор од оние потребни за цивилни цели.
По потпишувањето на договорот, Иран ќе мора привремено да ја намали концентрацијата на збогатување на 3%. Овој период ќе биде договорен во преговорите.
Подземните објекти за збогатување на Иран би требало да бидат „нефункционални“ за временски период договорен од страните.
Активноста за збогатување во надземните постројки на Иран ќе биде привремено ограничена на нивото потребно за гориво за нуклеарен реактор според упатствата на Меѓународната агенција за атомска енергија.
Според предлогот, договорот би воспоставил „силен систем за следење и верификација“, вклучувајќи го и итно усвојување на дополнителниот протокол на МААЕ.
Во предлогот се вели дека олеснувањето на санкциите ќе биде одобрено само откако Иран „покажува вистинска посветеност“ на задоволство на САД и на МААЕ.
Портпаролот на иранското Министерство за надворешни работи, Есмаил Багаеи, во понеделник изјави дека американската страна досега не дала доволно гаранции во врска со тоа кога и како ќе бидат укинати санкциите.
Багаеи рече дека Техеран сè уште го разгледува американскиот предлог и донекаде го оспори тврдењето на САД дека нивната понуда е „прифатлива“ за Иран.
Новиот американски предлог веројатно ќе ги вознемири Нетанјаху и неговите помошници, кои лобираа кај своите американски колеги да прифатат само најрестриктивниот можен договор со Иран.
Претседателот Трамп го предупреди Нетанјаху да не прави ништо што би им наштетило на преговорите, како што објави „Аксиос“.
Нетанјаху ја поддржа воената акција против нуклеарните постројки на Иран и е подготвен да удри брзо доколку преговорите не успеат.
Американските претставници се загрижени дека тој би можел да го направи овој потег дури и без зелено светло од Трамп.
Понудата на САД е слична во многу клучни аспекти со договорот со Иран од 2015 година, иако се разликува во некои аспекти. Трамп се повлече од договорот од времето на Обама во 2018 година.
Се очекува во наредните денови да биде закажана рунда од шест нуклеарни преговори.