Домаќинствата со пушачи во Северна Македонија издвојуваат до 13,2 отсто од буџетот на домаќинствата за купување цигари, што е значително зголемување од 10,3 отсто во 2018 година, покажува најновата студија за ефектот од намалувањето на потрошувачката на тутун врз буџетот на домаќинствата во северниот дел Македонија, реализирана од „Тинк тенк“.
„Овие расходи имаат ефект на „стискање“ на семејниот буџет, што предизвикува зголемување на сиромаштијата“, вели Тамара Мијовиќ Спасова од Тинк Тенк. Податоците од студијата покажуваат поразителни резултати – страста кон цигарите и другите тутунски производи го троши семејниот буџет на сметка на буџетот потребен за храна, образование и здравје, особено во семејствата со ниски приходи.
„Понатаму, забележливо е дека студиите покажуваат дека цигарите го поттикнуваат трошењето на алкохолни пијалоци, така што домаќинствата непушачи трошат 1,1% под домашниот буџет за алкохол, додека домаќинствата пушачи трошат 12,5% на алкохол. Ако се земат предвид сите анализи, јасно се гледа дека трошењето на семејните буџети за тутунски производи предизвикува продлабочување на сиромаштијата“, вели Спасова.
Процентот на пушачи кај возрасните во Северна Македонија е 48,4 проценти. Во просек, активниот пушач троши до 18 цигари дневно, додека мнозинството консумира околу 20 цигари, односно една кутија цигари дневно.
Овој луксузен производ е огромен товар за здравствениот систем. Според статистиката на Институтот за јавно здравје, 45,4 отсто од граѓаните се активни пушачи. Ова е значително повеќе од регионот за Европа кој е 25 проценти. Според СЗО, трошоците за цигарите достигнуваат 38 милијарди денари годишно, што е црвен аларм за преземање итни мерки за намалување на оваа загуба.
Инаку, претходно Институтот за јавно здравје (ИЗХП) соопшти дека отворил бесплатна телефонска линија за откажување од пушење. Директорката на ЈЗУ Марија Андонова вели дека на оваа линија имаат голем број јавувања, па затоа ќе продолжат да инвестираат во активности кои ќе го промовираат откажувањето од пушење.
Институтот за јавно здравје особен акцент става на превенцијата од аспект на спречување на заштитата и употребата на сите психотропни супстанции од тутунот и тутунските производи. Истражувањето за употребата на тутунски производи вклучува не само употреба на цигари, туку и пури, електронски цигари и наргиле.
Од 2025 до 2030 година Царинската управа планира да ја зголеми акцизата за тутунските производи.
Секој 1 јануари акцизата за цигарите се зголемува за 0,23 денари, за пурите за 2 денари по парче, за тутунот за 150 денари за килограм, за незапаливите тутунски производи за 350 денари за килограм и за 0,02 денари за милилитар. тутун. Со овие мерки се очекува до 2030 година земјата да се усогласи со минималните стапки во ЕУ.