– Улиците, патиштата и јавните простори во многу градови во Македонија продолжуваат да бидат полни со ѓубре, додека дивите депонии се зголемуваат речиси секој месец. Иако институциите ветуваат модерни проекти за управување со отпад, реалноста на терен покажува спротивното – ѓубрето стана дел од урбаното секојдневие. „Секоја година истата приказна – ѓубре насекаде. Доаѓаат еднаш неделно, понекогаш дури и не толку многу. А потоа зборуваат за европска екологија“, вели жител на населбата Ѓорче Петров во Скопје, опишувајќи ја ситуацијата што се повторува секоја сезона.
Според Државниот завод за статистика, во текот на 2024 година, во земјата се генерирани 790 илјади тони комунален отпад, од кои се собрани само 637 илјади тони. Ова значи околу 438 килограми отпад по жител годишно, додека во 2023 година оваа бројка била уште поголема – 503 килограми по жител. Она што е уште позагрижувачко е што над 85% од отпадот е мешан, без сепарација на пластика, метал, хартија или органски отпад – што го прави рециклирањето речиси невозможно. Според организацијата „Цивил денес“, рециклирањето во земјата останува под 1%, меѓу најниските во регионот.
Од Скопје и Тетово до Струга и Куманово, сцените се исти: диви депонии на периферијата, вреќи со ѓубре покрај патиштата и силен мирис од непокриените депонии. Во многу случаи, отпадот се гори нелегално, загадувајќи го воздухот и почвата. Жителите се жалат дека општинските претпријатија немаат средства, персонал и капацитет за редовно чистење.
Владата и општините најавија серија регионални проекти за управување со отпад. Локални планови се одобрени во Пелагонискиот и Југозападниот регион, додека во 2025 година беше потпишан грант за втората фаза од регионалниот проект, кој предвидува изградба на модерни депонии и претоварни станици. Сепак, повеќето од овие проекти останаа во фаза на студија за изводливост, без никакво реално влијание на терен.
На хартија, земјата се движи кон европските еколошки стандарди, но во пракса, управувањето со отпадот останува една од најслабите алки во јавниот систем. Недостатокот на средства, соодветна опрема, граѓанска свест и институционална контрола го претворија ова прашање во хроничен проблем. Додека отпадот не се третира не како извор на рециклирање и економски развој, туку како товар што мора да се фрли некаде, ситуацијата ќе остане непроменета. На терен, реалноста останува јасна – ѓубре насекаде, од север до југ и од исток до запад.
Инаку, вчера и синоќа, Јавното претпријатие Општинска хигиена – Скопје вели дека спровело активности за собирање и транспорт на комунален отпад од контејнери лоцирани на булеварот Гоце Делчев до хотелот ВИП, булеварот Партизански Одреди, булеварот Митрополит Теодосиј Гологанов, улиците Даме Груев и Џон Кенеди, како и на неколку локации во општина Аеродром, Скопје. Во рамките на вчерашните активности, собрани се вкупно 350 тони комунален отпад.
„Сакаме да ја информираме јавноста дека досега не сме добиле одговор од градоначалниците на општините во Градот Скопски за тоа каде го отстрануваат отпадот од наводните активности за собирање комунален отпад за кои тврдат дека ги извршуваат во рамките на нивните општини. ЈП Хигиена Комунала -Скопје во текот на денешниот ден не забележа дека отпад е собран од страна на општинските претпријатија на општините во која било општина во Градот Скопски. Прашуваме дали овие активности навистина се одвиваат и на кои локации?“