Лидерите на институциите на Македонија го оценуваат говорот на претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, на Стратешкиот форум во Блед, Словенија, на 28 август, како „сериозен пресврт“ во политиката на Европската унија кон проширување.
Вицепремиерот за европски прашања Бојан Маричиќ изјави дека за прв пат по последното проширување, земјите кандидати добиле можен рок за членство од висок функционер на ЕУ.
„Станува збор за следно проширување со нови членки во 2030 година. Тоа е многу важен сигнал од Европската Унија, кој мора да го искористиме. Сакаме да го фатиме возот и да ја искористиме оваа можност што ни се дава“, изјави Маричиќ.
Тој не ја коментираше изјавата на Шарл Мишел дека „ЕУ мора да се погрижи минатите конфликти да не се увезуваат во Унијата“, или „додавањето на таканаречената „клаузула за доверба“ во договорите за пристапување, за да се осигура дека земјите што ќе станат членки , нема да можат да ги блокираат идните земји-членки“.
Македонската опозициска партија ВМРО-ДПМНЕ во писмена реакција до Радио Слободна Европа во врска со изјавата на претседателот на Европскиот совет, вели дека „скептично е дали проширувањето на ЕУ ќе биде можно до 2030 година“ и оти „ ЕУ мора да се грижи нејзините членки, како Бугарија, да не внесуваат конфликти од минатото во Унијата“.
За изјавата на претседателот на ЕК, Шарл Мишел, има различни ставови дури и кај експертите за меѓународни прашања.
Благојче Атанасовски не верува дека следното проширување на ЕУ ќе се случи до 2030 година и изјавата на функционерот на ЕУ ја гледа повеќе за „охрабрување на земјите-членки да продолжат со текот на реформите“.
„Јас сум голем скептик и вистински песимист, бидејќи не очекувам дека ќе има нови членки на Европската унија до 2030 година, бидејќи самата ЕУ го изгуби компасот кон проширување со нови земји од Западен Балкан. Имаме земји кои веќе десет години почнаа преговори за членство и не се ни на половина пат од членството. Мислам дека претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел ова го кажа само за да пренесе оптимистички тонови за одржување на темпото на реформите“, вели Атанасовски.
Според него, изјавата на Мишел дека „мора да се погрижиме минатите конфликти да не се увезуваат во ЕУ“ треба да се однесува на некои земји-членки на ЕУ, а не на земјите кандидати, бидејќи аналитичарот Атанасовски смета дека „земјите-членки на ЕУ од Балканот најмногу злоупотребиле механизмот за вето, со што на површина излегуваат проблеми од минатото“.
„На овој начин ЕУ ја губи довербата во балканските земји. Според тоа, никој не може да каже кое е решението за проблемите меѓу земјите-членки на ЕУ и земјите аспиранти. Ја имаме Северна Македонија како конкретен случај каде што имаме злоупотреба на прашања поврзани со јазикот, идентитетот и прашањата од културата и историјата – што покажува дека ЕУ ја изгуби довербата во однос на проширувањето“, вели Атанасовски.
Мерсел Билали, професор по меѓународно право на Универзитетот ФОН во Скопје, вели дека имајќи ги предвид конфликтните случувања во регионот и „талентот“ на државите да измислуваат проблеми од минатото и да газат на иднината, „ЕУ со право бара механизми да не увезуваат проблеми во синдикатот“.
„Европската унија со право стравува дека во блиска иднина такви состојби може да се случат меѓу другите држави во регионот како што се Косово, Србија, Црна Гора, Босна, Македонија беше типичен пример, кој не дојде време да го реши проблемот. проблемот [со Грција] за името во многу поповолни услови и продолжи со политичкиот гнев, а продолжува со истиот гнев [со Бугарија]. Значи, сериозна порака е дека и онака мора да се смени менталниот код на Западен Балкан доколку сакаат да ја сменат својата ситуација“, оценува Билали.
За проширувањето до 2030 година, вели дека е важно што за прв пат висок функционер на ЕУ споменува конкретни рокови за членство на земјите од регионот во ЕУ.