Сопствениците на мали бизниси во Бугарија се соочуваат со загриженост поради претстојната промена на валутата од левот во евро, бидејќи многу од нив стравуваат дека ова би можело да биде уште една криза со која ќе мора да се справат.
Загриженоста се јавува во време кога балканската земја со 6,4 милиони жители се подготвува да премине од својата национална валута на европската на 1 јануари 2026 година.
Во јужниот бугарски град Хасково, семејството Терзиев ја отвори својата прва продавница за органска храна пред повеќе од 10 години. Бидејќи нивниот мал бизнис веќе преживеа неколку кризи, сега се соочува со нов предизвик – преминувањето на еврото.
Николај Терзиев, сопственикот на продавницата, вели дека почнал да ги етикетира производите со новата валута, но со значителна загриженост.
„Ниеден сопственик на продавница не е економист. Она што нè загрижува се информациите што ги добиваме од блиски познаници во земјите што веќе го усвоија еврото – да, економските индикатори се подобруваат, но населението станува посиромашно. Но, профитираат повеќе големи бизниси“, објасни Терзиев.
Бугарија е необична по тоа што го врза левотот за еврото уште од почетокот на монетарната унија во 1999 година, дури и пред да се приклучи на ЕУ во 2007 година. Бугарија, исто така, има многу ниски нивоа на долг, само 24,1% од годишното економско производство.
Ова е далеку под прагот од 60% поставен во економските критериуми за членство во еврозоната. Последниот чекор беше инфлацијата да се сведе под референтното ниво од 2,8%, или не повеќе од 1,5% повисока од просекот на трите членки на еврозоната со најниски резултати.
Сепак, во текот на изминатиот месец, имаше забележително зголемување на цените на добавувачите, што предизвика загриженост за можен банкрот.
„Конверзијата на Бугарија во евро не е нашиот најголем проблем. Нашиот голем проблем е што предизвикува зголемување на цените. Едноставно е – кога цените се зголемуваат, а куповната моќ на луѓето е ниска, како што е случајот во Бугарија, луѓето купуваат помалку, а вие продавате помалку“, рече Терзиев.
Најголемите загрижености се однесуваат на јануари следната година, кога обете валути ќе бидат во оптек еден месец.
„Добро знаеме дека хаосот ќе започне на почетокот на јануари. Од јануари ќе мора да даваме кусур во евра; ќе мора да броиме во евро центи“, изјави Терзиев за „Еуроњуз Бугарија“.
„Ќе мора постојано да менуваме лева за евра и да одиме во банки. Ќе мора да работиме и да менуваме пари во исто време. Физички, не знам како ќе се справиме со ова“, додаде тој.
Но, не сите купувачи на органските продавници на Терзиев сметаат дека купувањето во евра е непопуларно; најновото истражување на Евробарометар спроведено од ЕУ покажа дека 50% од Бугарите се против, а 43% се за.
Некои од нивните причини вклучуваат страв од инфлација, недоверба кон официјалните институции во земја која имаше седум влади за четири години и дезинформации што се шират на социјалните медиуми. Во Хасково, многу жители велат дека не брзаат да ги заменат своите пари.
„Не, немам многу за размена“, рече еден клиент.
„Апсурдно е. Засега, бирам да останам оптимист и верувам дека нема да биде потребно“, рече друг.
Иако многу луѓе се плашат од промени, други изразија доверба.
„Многу сум среќна што Бугарија ќе го усвои еврото. Се надевам дека ова ќе ѝ помогне на земјата економски. Не сум загрижена“, рече Моника Бојуклиева, една од клиентите.
„Не мислам дека инфлацијата е предизвикана од еврото – таа се должи на други фактори. Се надевам дека сè ќе помине добро и дека нема да има големи зголемувања на цените“, додаде Бојуклиева.
Минатиот месец, претставници на ЕУ дадоа зелено светло Бугарија да стане 21-ва членка на еврозоната, клучен проект на Брисел насочен кон продлабочување на врските меѓу земјите-членки.
Почнувајќи од 8 август, сите малопродажни цени мора да бидат прикажани во обете валути. Сите банки мора да менуваат лева до крајот на 2026 година.
Бугарската народна банка ќе менува банкноти и монети од левови во евра на неограничен период.