Соединетите држави, Велика Британија и глобалните сојузници се подготвени да објават нови безбедносни гаранции за Украина на самитот на НАТО во среда, дизајнирани да ја заштитат земјата од идни напади додека Киев се стреми кон членство во алијансата.
Изгледите за долгорочна заштита од членките на најмоќниот воен блок во светот доаѓа еден ден откако претседателот Володимир Зеленски го осуди како „апсурдно“ одбивањето на НАТО да понуди покана или распоред за влез на Украина во алијансата.
Украина се залага за брзо членство во НАТО додека се бореше против руската инвазија спроведена во февруари 2022 година, во која загинаа десетици илјади и раселени милиони.
Наместо тоа, декларацијата на најиндустриските земји во светот на Г7 „ќе утврди како сојузниците ќе ја поддржат Украина во текот на следните години за да се стави крај на војната и да се одврати и да одговори на секој иден напад“, се вели во соопштението на британската влада.
Во пракса, ова би дошло како билатерални договори со Киев за долгорочна воена и финансиска помош за да се одржи во функција војската и економијата на Украина. Г7 е составена од САД, Германија, Јапонија, Франција, Канада, Италија и Велика Британија.
Голтајќи го своето разочарување поради недостатокот на распоред за членство, Зеленски во средата рече дека резултатите од самитот во Вилнус се генерално добри и го поздрави напливот на најави за нова воена помош од сојузниците.
Сепак, Зеленски притискаше за повеќе и рече дека ќе ја подигне потребата на Украина за оружје со долг дострел на состанокот со американскиот претседател Џо Бајден на самитот.
„Можеме да констатираме дека резултатите од самитот се добри, но доколку имаше покана, тие ќе беа идеални“, рече Зеленски.
Советникот за национална безбедност на Белата куќа, Џејк Саливан, рече дека Бајден ќе биде отворен со Зеленски за образложението за одлуката на НАТО за членство.
„Тој знае дека претседателот Зеленски има силни ставови и не се плаши да ги искаже тие ставови. И тој, претседателот Бајден, исто така е многу директен и искрен и искрен со претседателот Зеленски“, изјави Саливан за МСНБЦ.
НАТО, сојуз изграден околу меѓусебните безбедносни гаранции – концептот дека нападот врз еден е напад на сите – внимателно избегна да ги прошири какви било цврсти воени обврски кон Украина, загрижени дека би ризикувале да ја доближат до целосна војна со Русија.
Украина е длабоко сомнителна за какви било помалку обврзувачки безбедносни „гаранции“, имајќи предвид дека руската инвазија веќе го прегази таканаречениот Будимпештански меморандум според кој меѓународните сили се обврзаа да ја чуваат земјата безбедна во замена Киев да се откаже од своето нуклеарно оружје од советската ера.
Зборувајќи заедно со Зеленски, генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, рече дека Украина е поблиску до Алијансата од кога било досега, и ги отфрли новите предупредувања од Русија за последиците од поддршката на Украина.
„Украина има право да го избере својот пат“, рече Столтенберг, додавајќи: „Не е Москва да одлучува“. Безбедносните гаранции за Украина мораа да бидат „веродостојни“, рече тој, со цел да се одврати Русија од идни напади.
„Се разбира гаранциите, документите, состаноците на Советот се важни, но најитната задача сега е да се обезбеди доволно оружје за украинскиот претседател Зеленски и неговите вооружени сили“, рече Столтенберг.
Британскиот премиер Риши Сунак рече дека безбедносните аранжмани за Украина не се дизајнирани да бидат замена за полноправно членство во НАТО.
Во средата Зеленски имаше билатерални состаноци со САД, Канада, Германија, Велика Британија, Јапонија и Холандија на маргините на вториот ден од самитот на НАТО во Вилнус за да обезбеди повеќе оружје за неговата контраофанзива.
„Повеќе оружје за нашите воини, повеќе заштита на животот за цела Украина! Ќе донесеме нови важни одбранбени алатки во Украина“, напиша тој на Твитер.
Во средата требаше да се одржи и првата седница на новиот Совет НАТО-Украина, нов формат дизајниран да ја заостри соработката меѓу Киев и 31-члената алијанса.
НАТО беше формиран во 1949 година за да ги брани сојузниците од каков било напад од Советскиот Сојуз. Откако заврши Студената војна и некои на Запад се надеваа дека ќе ги подобрат врските со Москва, сличен Совет НАТО-Русија беше формиран во 2002 година.
НАТО го прекина тој ангажман откако Русија го анектира црноморскиот полуостров Крим од Киев во 2014 година и ги поддржа проксите кои се борат против владините трупи во источна Украина.
Целосната инвазија на Русија во 2022 година ја врати војната на прагот на Европа, оживувајќи ги непријателствата од времето на Студената војна.
НАТО вели дека на Украина нема да и биде дозволено да влезе додека е во војна со Русија, додека Вашингтон и Берлин предупредуваат на какви било потези кои би можеле да ја доведат Алијансата во директен конфликт со Москва.
Поддржувачите на брзиот пристап на Украина во НАТО во источна Европа и на други места, од друга страна, се наежија од она што го гледаа како разочарувачки исход од првиот ден од самитот.
Русија, која вели дека проширувањето на НАТО кон исток е егзистенцијална закана за нејзината безбедност, брзо се нафрли.
Дмитриј Медведев , заменик-секретарот на моќниот руски Совет за безбедност со кој претседава претседателот Владимир Путин, рече дека зголемувањето на воената помош за Украина од страна на НАТО ја приближува Третата светска војна.