Сиромаштијата, изолацијата, насилството, ранливостa, но и проблематичните законски решенија ги оставаат сексуалните работнички на милост и немилост на маргините на општеството во Србија. Тие се недоверливи дури и кон оние ретки групи кои им даваат поддршка, пишува BBC.
„За Србија, следниве фактори се типични кои до одреден степен се однесуваат на проблемите на општата популација, но се радикално дестабилизирачки кога станува збор за сексуалните работници: сиромаштија, социјална изолација, дискриминација, стигма, насилство, неединство. и раздор“, вели Елена Дрезга од Здружението за борба против СИДА – „JAZAS“.
Колку од нив заработуваат и на тој начин се хранат себе си и своите семејства не е познато, бидејќи многу од нив поради страв од насилство и полициска потера се повеќе работат под превезот на лични огласи и затворени врати на приватни станови и темни хотелски соби.
„Просечниот сексуален работник во Србија е млад човек, со пониско образование, често од ромска националност, многу често внатрешно раселено лице или бегалец, кому му се ускратени правата и живее без лични документи“, вели Небојша Ѓурасовиќ од Нови Сад од организацијата „Prevent“ за BBC.
Проценките за бројот на сексуалните работници во Србија постојат на национално ниво, како дел од епидемиолошкиот мониторинг и поддршка, според информациите на „JAZAS“, организацијата која долго време и помага на оваа заедница во земјата.
На годишно ниво „JAZAS“ е во контакт со околу 300 сексуални работници – жени и трансродови лица, кои работат на улица, во затворен простор или комбинирајќи ги овие два модели.
„Мораме да земеме предвид дека сексуалната работа не е фиксна категорија на населението, туку работа и високоризична работа што може да се изврши, која може да се извршува повремено“, објаснува Елена Дрезга од оваа организација.
Небојша Ѓурасовиќ вели дека „моментално“ има многу малку сексуални работнички кај нашиот сосед.
„Некои од нив се ’верија’. Многу од нив се во затвор, а многу од нив се плашат да излезат, бидејќи законот е таков што веднаш ги праќа во затвор и ги оддалечува од улица“, вели тој.
Повлекувањето од улица на затворени и помалку безбедни простори се случи по 2016 година, кога беше донесен новиот Закон за јавен ред и мир, кој сега предвидува казна и за клиентот и за давателот на услугата и воведува нова опција сексуалните работници да плаќаат парична казна наместо затвор.
Сепак, овие организации оценуваат дека промените ја отежнале работата и ја загрозиле положбата и безбедноста на сексуалните работници.
„Сегашната сцена на сексуална работа е дефинирана со законскиот модел на двојно казнување, односно со казнување на сите учесници, а тоа е многу мрачно“, вели Елена Дрезга.
Со измените кои се однесуваат на проституцијата од 2016 година, затворската казна за „проституција“ е зголемена од 30 на 60 дена, додека паричната казна се движи од 50.000 до 150.000 динари.
Воведувањето високи парични казни води до дополнително осиромашување на овие жени, што дополнително го зголемува паушалниот начин на изрекување на должината на затворските казни за сексуалните работници, покажува истражувањето на „JAZAS“.
Многу сексуални работници немаат пари да ги платат казните, па избираат затвор или се враќаат на улица или објавуваат приватни огласи за да заработат пари за да ги платат казните.
„Овде зборуваме за девојки кои работат на улица, не се просветлени, продаваат услуги по ниски цени од неколку илјади динари, а не за елитна проституција каде цените почнуваат од неколку стотици евра. Тие може само да сонуваат за да ја платат казната“, вели Небојша Ѓурасовиќ.
„Таквата регулатива доведе до повлекување на сексуалните работници на помалку безбедни, понепристапни места за обезбедување услуги – поради што тие се особено изложени на потенцијално насилство од клиенти и други“, велат и „JAZAS“ и „Prevent“.
Што се однесува до казнувањето на клиентите, практиката покажува поинаку.
Лицата кои според законот „се оддаваат на проституција“ во просек се казнуваат над пет пати повеќе од корисниците на услуги, покажува анализата на судските пресуди во првата година од примената на новиот Закон за јавен ред и мир во соседна Србија.
СИЛУВАЊЕ
„Ми се јави еден човек да дојдам во хотелот. Седнав во таксито и си помислив колку е чудно што некој ме вика во четири сабајле на работа. Пристигнав, разговарав со една жена на рецепција и отидов во собата. Немаше ниту еден човек таму, слушнав гласови. Реков: ‘Што е ова?!’ и тргнав да си одам. Оденаш ме фати некој за рака и ги повика другите. Од бањата излегоа двајца мажи, крупни, ќелави, со одвратни лица. Ми се смееја. ‘Па, знаеш ли што те чека сега!’ – ми кажа тој. Секако, немав шанси против нив. Се редеа над мене, неколку пати, ме влечеа по подот. Ниту тепихот не беше на моја страна – ми се разрани лицето. Еден зема пиво од два литри и стави кондом на шишето. Сакаше да ме силува со таа огромна пластика. Повеќе не размислував за тепихот“, открила една од жртвите.
ПОЛИЦИЈА
„Еден полицаец постојано доаѓа. Морам да правам што и да ми каже. Ме пцуе, ме турка на патот. Дури и кога не знам што прашува, морам да му одговорам. И кога зборувам, ми удира шамар и ми вели – ‘тоа го заслуваш!’. Ме носи на станица кога сака, иако ништо не сум направила. Мисли дека припаѓам во затвор. Вели дека сум грда, валкана, дека не може да верува дека некој може да има секс со мене. А некои негови колеги со задоволство ме контактираат за секс. Некогаш плаќаат, некогаш не. Има толку тешка рака… Никогаш не сум го пријавила. Тој претепа една жена која кажа дека ќе го пријави толку лошо што денес оди со патерици. Сега веќе не работи во полиција, но сепак се плашам дека може да се врати“, додала жртвата.
НАДЕЖ
„Дојдов од едно место во близина на Белград да работам овде. Не ми дозволија таму, се плашев да не дознаат моите родители. Знам дека немаат доволно пари за себе, а не за мене и за сестра ми кои штотуку започнавме на факултет. Мислат дека работам во бутик, кој друг би можел да разбере дека всушност продавам сексуални услуги, освен моите колеги и некои луѓе кои ни помагаат во тоа. Секогаш кога сакаат да ме видат, одам кај нив. Овде е ризично, некој може да ми фрли нешто. Можеби грешам, можеби моите би ме разбрале, но не сакам да го носат товарот на оваа работа. Доволно е што живеам со тоа. Сакам барем сестра ми да има убава младост, да може да патува, да излегува, да може да купува книги. Наскоро ќе соберам пари за мојот бизнис. Планирам да отворам бутик, и да вработам другарка со која работам овде. Едвај го чекам тој ден“, заклучила жртвата, пренесува BBC.
Бројни програми за помош на сексуалните работници со децении обезбедува Здружението за борба против СИДА – „JAZAS“, а во моментов преку проект на Глобалниот фонд и Министерството за здравство на Србија, чија цел е одржување на ниска стапка на ХИВ кај ранливите групи на население.
Неколку години имаше центар за сексуални работници во Белград, каде што можеа да се дружат, да се бањаат, да си ја перат облеката и да добијат стручна помош.
Сличен простор имаше и во Нови Сад, но беше затворен и поради недостиг на финансии и неодржливост, вели „Prevent“.
„Некои важни организации во областа на намалување на штети се затворија, довербата на сексуалните работници во програмите за превенција и зајакнување е разнишана“, додава Елена Дрезга, пишува BBC World News.