Малку работи даваат надеж за политички промени како што се повеќемесечните студентски протести во Србија, насочени против Александар Вучиќ, по трагедијата во Нови Сад во ноември минатата година и смртта на дури шеснаесет граѓани при падот на настрешницата на Железничката станица.
Бунтот што се појави кај доминантната студентска популација, одбивањето да се оди на факултет додека не се реши истрагата и одговорните за падот на балдахинот не бидат гонети, седум месеци беа носители на надеж за политички промени во Србија. Сите овие настани беа исклучително следени во сите земји од регионот, а упорноста на студентите и создавањето отстапувања од политичарите и политичките наративи му дадоа посебна аура на бунтот што го започнаа младите во Србија.
Во месеците зад нас, Вучиќ и неговиот режим покажаа огромна нервоза затоа што не можеа да ги поврзат студентите со политиката или да ги дискредитираат, исклучувајќи ги евтините тези за теориите на заговор зад повеќемесечните протести во Србија, нагласувајќи ги концептите за внатрешни и надворешни непријатели, предавници, странски служби и така натаму.
Студентскиот притисок во Србија неизбежно придонесе за одредени промени во Владата на Србија, но сепак е далеку од очекуваната промена. Кулминацијата на студентскиот собир на улиците на Србија се случи на 15 март на собир кој беше оценет како најголем во историјата на Србија. Оттогаш, протестите продолжија со симболични и помали активности, а во сабота, на 28 јуни, на Видовден, се одржаа нови големи протести.
Зошто протестите на Видовден се различни од претходните?
Сепак, последниот митинг во Белград е доста различен од претходните, бидејќи испрати пораки кои претходно не беа типични за она што го иницираа студентите. Митингот на Видовден значително се сврте кон десно, давајќи внимание и простор на личности кои најмногу ги нагласија сите оние тези, памфлети и пораки врз кои почива националистичката Србија од 1990-тите.
Студентските протести добија симпатии низ целиот регион бидејќи испратија пораки за промени што доаѓаат одоздола, од народот, или барем така изгледаа. Студентите „се чуваа“ со тоа што не ги промовираа претставниците и ги изложуваа на несомнен политички притисок. Сè изгледаше како брилијантно осмислен бунт што се заканува на сè што режимот на Александар Вучиќ го персонифицираше во текот на изминатата деценија.
Сепак, пораките од Видовдан од протестот беа многу различни од сè досега. Доминираше веќе видената и раскажаната приказна за елементите врз кои во голема мера се темели и експлоатира српската националистичка политика, заснована на митологијата на Косовската боја, потоа атентатот на Гаврило Принцип врз австрискиот престолонаследник Франц Фердинанд, Првата светска војна и нагласувањето дека Косово е неразделен дел од Србија.
Република Српска, Србите надвор од Србија…
Говорите на студентот Никола Марчетиќ, чиј тон, енергија и она што го кажа доминантно потсетуваа на националистичкиот наратив, особено кога станува збор за надворешната политика на Србија, дојдоа до израз за време на протестите во саботата. Марчетиќ ги наброја и опиша деталите за боите на Косово, го опиша чадорот (шаторот) на султанот Мурат, нагласувајќи дека принцот Лазар е свет, завршувајќи со Милош Обилиќ.
Студентските протести во голема мера беа свртени кон десно од Мило Ломпар, професор на Филозофскиот факултет, кој можеше да го одржи својот говор во таборот на Вучиќ или Шешељ, и ќе беше аплаудиран исто толку, можеби и повеќе.
„Нема да ви се обрати само човек, ниту универзитетски професор, ниту литературен историчар, туку чуварот на српската национална свест и српската душа. Неговите зборови се како меч, тие ги сечат заблудите на времето во кое живееме“, гласеше најавата на водителот пред обраќањето на Ломпар.
И покрај приказната за Косово како дел од Србија, тој зборуваше за слободата на српскиот народ во регионот, за одбраната на суверенитетот на босанскиот ентитет Република Српска и за Србите и нивниот статус во Северна Македонија, Црна Гора и Хрватска.
Повикувајќи се на книгата „Видовданска етика“ од Милош Ѓуриќ, Ломпар на студентскиот протест во Славија оцени дека во таа етика симболично се испреплетени три значења – Лазаровиот избор, Вуковото предавство и Обилиќовиот подвиг.
Тие три работи ја придружуваат српската историја и се појавуваат во неа секој пат со неочекувана сила, нагласи тој и рече дека посветеноста на граѓаните е таква што Видовданската етика не е сеќавање на поразот, туку и повик кон подвиг, подвигот на Обилиќ, пренесува „Данас“ дел од говорот на професорот Ломпар.
Пред неколку дена, Ломпар во Белград промовираше книга со песни од воениот злосторник Радован Караџиќ, објавена од Српското литературно друштво.
Или студентите не знаат што сакаат, или сфатиле дека за каков било успех, мора да ја промовираат националната приказна, која во никој случај не отстапува од политиката на Александар Вучиќ, или едноставно се изгубени. Во секој случај, пораките од протестите на Видовден не изгледаат како почеток на студентски бунт, а тоа само му користи на сегашниот режим и ја задушува надежта за промени.