Секој ден, додека бришеме прашина, прскаме и чистиме со белило, можеби не помислуваме на вдишување хемикалии кои потенцијално би можеле да влијаат на нашите бели дробови.
Ново истражување покажува дека долготрајната, секојдневна употреба на некои средства за чистење – особено спрејови и посилни средства за дезинфекција – има последици што можат да се споредат со ефектите од пушењето.
Науката зад тврдењето
Норвешка студија спроведена од Универзитетот во Берген следела повеќе од 6.000 испитаници во текот на 20 години.
Резултатот – жените кои почесто користат спрејови за чистење, или професионално или дома, покажуваат пад на функцијата на белите дробови еквивалентен на пушење 20 цигари дневно, во истиот период.
Преглед на епидемиолошки и токсиколошки студии покажува дека спрејовите ослободуваат фини честички и испарливи органски соединенија (VOC) кои остануваат во воздухот и можат да се вдишат длабоко во респираторниот тракт. Ова предизвикува воспаление, влошување на астматичните состојби, па дури и трајно намалување на капацитетот на белите дробови.
Во истата студија, жените имале значително поголема веројатност да развијат астма или симптоми слични на астма доколку секојдневно користеле агресивни средства за чистење .
Кои супстанции конкретно предизвикуваат најголема штета
Некои од попознатите хемикалии и групи што најчесто се споменуваат:
- Хлор белило – ослободува хлор, кој ги иритира дишните патишта.
- Амонијак – слични ефекти, особено во комбинација со други средства за дезинфекција.
- VOC – есенцијални мириси, издувни гасови, средства за чистење стакло, дезодоранси за простории: сите тие можат да испуштаат хемикалии кои ги сушат дишните патишта, предизвикуваат иритација и придонесуваат за долгорочно оштетување.
Кој е најмногу изложен на ризик?
За жените кои редовно чистат, професионално или дома, статистиката јасно покажува дека фреквенцијата и интензитетот на изложеност на штетни хемикалии значително влијае на функцијата на нивните бели дробови.
Луѓето со астма , алергии или други респираторни проблеми се изложени на поголем ризик.
Луѓе кои често користат спрејови и во слабо проветрени простории. Изложеноста не е само во моментот на прскање – честичките и гасовите остануваат во воздухот со часови, според веб-страницата на Универзитетот во Борген .
Митови и јасно разјаснување
„Секое брзо чистење штети“ – не секој производ е подеднакво опасен. Нивото на ризик зависи од јачината на хемикалијата, фреквенцијата на употреба, начинот на нанесување (спреј наспроти крпа) и вентилацијата на просторијата.
„Природен зелен производ значи целосно безбеден“ – дури и „еколошките“ производи можат да содржат испарливи органски соединенија или мириси што предизвикуваат иритација, но обично во помала концентрација. Читањето на етикетите и состојките е важно, вели Американската асоцијација за белодробни заболувања .
Што можете да направите за да ги заштитите белите дробови
Еве неколку практични совети:
- Користете помалку агресивни формулации – средства кои не се спрејови, туку гелови или крпи натопени во раствори, со разредување на белило или со употреба на сапун и вода.
- Вентилација – отворете ги прозорците за време и по чистењето за да ги дистрибуирате хемикалиите во воздухот.
- Респираторна заштита – маска, по можност заштитна од прашина/хемикалии; ракавици; избегнување мешање хемикалии (на пр. белило и амонијак).
- Намалете ја фреквенцијата на „силно чистење“ – особено со агресивни средства за дезинфекција.
- Барајте опции со ниски VOC, сертифицирани производи, производи без мирис, производи на растителна основа.
Чистењето е неопходен дел од животот и е важно за хигиената и здравјето, но слепото повторување на секојдневните рутински практики може да доведе до тивко оштетување на белите дробови.
Истражувањата покажуваат дека честата употреба на силни средства за чистење – особено спрејови – со текот на годините може да има ефекти споредливи со оние од пушењето, барем кај одредени групи луѓе. Со паметен избор на средства, дозирање и заштита, можно е да имате чист дом без белите дробови да бидат жртва.