Еден ден наутро, дванаесет американски маринци зазедоа позиции на поле на мирниот шведски остров Готланд, на околу 300 километри од руската енклава Калининград, и лансираа ракети од мобилен ракетен систем.
Иако беа употребени лажни ракети што паднаа во Балтичкото Море, пораката испратена до Русија беше јасна: додека претседателот Доналд Трамп го турка НАТО во историска криза со доведување во прашање на неговата ефикасност, американската војска го зајакнува своето присуство во северна Европа, пишува „ Волстрит џурнал“.
Администрацијата на Трамп сака НАТО да стане „поубиствен“, а северна Европа стана полигон за тестирање на оваа стратегија – регион каде што Алијансата се соочува со Русија на два фронта.
Додека некои европски претставници изразуваат загриженост за слабеењето на американската посветеност на трансатлантската алијанса поради критиките на Трамп и најавите за намален воен ангажман во странство, американските воени команданти велат дека нивната оперативна доктрина не се променила.
Северна Европа и балтичките држави станаа фокусна точка на американското воено планирање.
„Од перспектива на американската армија, моите наредби не се променети“, рече бригадниот генерал Ендру Саслав, заменик-директор на оперативниот штаб на американската армија во Европа и Африка, додавајќи дека „секако размислувам за прашањето за идниот ангажман на САД, но со ова се занимавам долго време и не размислувам многу за политички пораки што не се официјални наредби“.
Северна Европа и балтичките земји станаа централна точка на американското воено планирање бидејќи нивната позиција и пристап до морските патишта и изворите на енергија го прават регионот клучен во нов период на геополитички тензии.
Ова е територија традиционално многу критична кон Русија и е поттик за европските иницијативи за зајакнување на одбранбените буџети и воената поддршка за Украина.
За време на тринеделната вежба, американските и британските сили им се придружија на нордиските и балтичките трупи за да вежбаат потенцијални воени сценарија, вклучувајќи борбени напади, испораки на снабдување со беспилотни летала и спуштање со падобран над Арктичкиот круг во Норвешка.
Целта на вежбата беше двојна: да се избегне руска агресија и да се зајакне соработката меѓу сојузниците во овој стратешки агол на Европа, вклучувајќи ги и новите членки на НАТО Финска и Шведска.
Нордиските земји значително ги зголемија трошоците за одбрана
„Сега кога Финска и Шведска се членки на НАТО, имаме обединета територија на Алијансата северно од Арктичкиот круг“, рече Кристијан Отланд, виш истражувач во Норвешкиот институт за одбранбени истражувања, кој ги советува норвешките вооружени сили. „Проширувањето на НАТО кон нордиските земји, исто така, го олесни испраќањето засилени сили во балтичките земји во случај на криза или воен конфликт во регионот“, додаде тој.
Од почетокот на руската инвазија на Украина, нордиските земји значително ги зголемија трошоците за одбрана. Финска дели граница од 1.300 километри со Русија. Норвешка се граничи со полуостровот Кола, каде што се наоѓа главната руска подморничка флота, Северната флота.
Естонија, Латвија и Литванија со години предупредуваат за експанзионистичките амбиции на Русија и даваат вредни разузнавачки информации за своите источни соседи. Функционерите во регионот нагласуваат дека силата на односите со САД не треба да го ослабува единството на Алијансата.
„Не станува збор за создавање клуб во клуб, туку за зајакнување на НАТО“, рече Карл-Јохан Едстром, началник на Генералштабот на шведската војска. „Паралелно со ова, можно е спроведување билатерални или мултилатерални вежби и операции, кои дополнително ја зајакнуваат колективната одбрана“, додаде тој.
Една од најважните стратешки локации во Северна Европа
Готланд е една од стратешки најважните локации во Северна Европа, каде што е можно да се распоредат сензори и системи со долг дострел за воздушна и поморска контрола во регионот на Балтичкото Море. „Сигурен сум дека Путин ги има двете очи насочени кон Готланд. Целта на Путин е да ја преземе контролата врз Балтичкото Море“, изјави Микаел Биден, поранешен врховен командант на шведските вооружени сили.
„Бидејќи руските поморски позиции во Балтичкото Море се многу ранливи, секој конфликт би вклучувал руски обид да ја преземе контролата врз клучните пристаништа во балтичките земји, Финска и Полска“, рече Стефан Лундквист, шведски претставник во Центарот за студии за безбедност на Арктикот „Тед Стивенс“ во Алјаска. „Готланд речиси сигурно ќе биде место на непријателски дејствија во раните фази од потенцијален конфликт“, додаде тој.
По години демилитаризација, Готланд денес е централна точка на шведското вооружување. Во случај на војна, островот би служел како логистички центар на НАТО, комуникациска точка за надзор на морските патишта и база за подготовка на офанзивни операции длабоко на непријателска територија.
Планираните сили во воени услови се околу 4.500 војници.
Планираните воени сили се околу 4.500 војници, а стотици регрути пристигнуваат на островот секоја година. Тие тешко се прилагодуваат на заедницата, каде што многу жители се преселија во последниве години поради природната убавина и средновековните калдрмисани улички, без да очекуваат дека во соседството ќе се појават области за обука за ракување со оружје.
За обука на одбраната на Готланд, минатата недела британски тим набљудувачи спроведе извидувачка операција, додека неколку дена подоцна 110 британски падобранци скокнаа од висина од 300 метри од два транспортни авиони А400М и ја поминаа ноќта пешачејќи низ шумата до одредената зона за слетување.
Во меѓувреме, кратко пред полноќ, во близина пристигна единица на американската морнарица со мобилен ракетен систем, подготвен за брзо распоредување во случај на војна. Само пред неколку часа беа во Норвешка. По лансирањето на лажните ракети, кои беа бетонски столбови, системот веднаш беше префрлен во Финска за слична демонстрација.
Одлуката на Трамп би можела да ги загрози досегашните достигнувања
Системот M142 HIMARS (артилериски ракетен систем монтиран на рид) во голема мера влијаеше врз текот на војната во Украина откако САД почнаа да го испорачуваат кон средината на 2022 година. Овој систем користи ракети GMLRS со дострел од околу 70 километри и ракети ATACMS со долг дострел, кои можат да погодат цели на оддалеченост до 300 километри.
Украина ги користеше за да напаѓа руска логистика, тенкови, мостови, пешадиски единици и складишта со муниција. Но, одлуката на Трамп да го запре снабдувањето со оружје за Украина би можела да ги загрози досега постигнатите успеси. Еден од главните предизвици за членките на НАТО е да обезбедат дека нивните воени системи функционираат во хармонија.
Американското лансирање на ракети во Готланд се потпираше на сложени мултинационални комуникациски и сензорски, командни и контролни системи, како и на воздухопловни бази во неколку земји. Во Литванија, силите на НАТО симулираа евакуација и лекување на ранетите преку три системи за медицинска помош и евакуација, секој од различна земја.
Брзиот развој на технологијата, која сега во голема мера е контролирана од приватни компании, а не од влади, ја прави оваа координација уште потешка. „Нашиот предизвик денес е – како да го одржиме единството на Алијансата во овие брзи промени?“ рече генералот Саслав.