Одлуката на американскиот претседател Доналд Трамп привремено да го запре дел од воената помош за Украина предизвика силни реакции – Москва ја поздравува, а Киев ја нарекува „нехумана“ . Пентагон во среда објави дека ќе ги запре некои испораки за да процени колку добро воената помош за Украина се вклопува во политиката „Америка на прво место“.
Но, оваа одлука има многу конкретни последици: меѓу запрените испораки се и ракети за американските системи за воздушна одбрана „Патриот“, кои секојдневно штитат милиони Украинци од сè пожестоките руски воздушни напади, анализира CNN .
Во ноќта од четврток кон петок, Украина го претрпе најголемиот воздушен напад од почетокот на војната. Руските сили испукаа рекордни 539 дронови и 11 крстосувачки и балистички ракети кон Киев, објавија украинските воздухопловни сили.
Претседателот Володимир Зеленски им се заблагодари на војската за успешното соборување или попречување на повеќето беспилотни летала и ракети. Тој предупреди дека системите „Патриот“ се клучни за одбраната на украинскиот воздушен простор и заштитата на цивилите.
„Патриотите и ракетите се вистинските чувари на животот за нив“, рече Зеленски, обраќајќи му се на Трамп и обидувајќи се да го убеди да ја преиспита одлуката.
Зеленски му ја пренел оваа порака лично на Трамп во телефонски разговор синоќа. Неговиот кабинет соопшти дека двајцата лидери се согласиле „заеднички да работат на зајакнување на заштитата на украинското небо“, особено кога станува збор за проекти поврзани со беспилотни летала и сродни технологии.
Системите „Патриот“ се меѓу најскапите и најефикасните воени опреми испратени во Украина од сојузниците. Нивната способност да соборуваат балистички и хиперсонични ракети ги прави неопходни, а украинската војска ги користи многу ефикасно – на пример, собори руски ракети „Кинжал“, кои Москва сметаше дека се невозможни за пресретнување.
Но, секој систем чини околу 1,1 милијарда долари, а една ракета „Патриот“ чини околу 4 милиони долари. Покрај високата цена, тука е и проблемот со ограниченото производство – американската компанија „Локид Мартин“ моментално произведува малку повеќе од 500 ракети годишно, а до 2027 година планира да го зголеми капацитетот на 650 годишно.
Иако минатата година беше одобрен голем договор меѓу американските и германските компании за производство на ракети „Патриот“ во Европа, првите испораки не се очекуваат уште неколку години.
Германија претходно донираше неколку свои системи на Украина, а сега ја истражува можноста за набавка на дополнителни ракети од САД, изјави портпаролот на германската влада.
Зошто САД ги паузираат испораките?
Експертите веруваат дека администрацијата на Трамп сака барем привремено да пренасочи дел од залихите ракети кон други сојузници, како што се Израел, Јужна Кореја и земјите од Југозападна Азија, кои Вашингтон во моментов ги смета за стратешки поважни. Исто така, некои пратки за Украина беа пренасочени од комерцијални договори со други земји, наместо од американските воени залихи.
Иако американските залихи не се сериозно загрозени, загриженоста за глобалната побарувачка за системите „Патриот“ расте – особено во Индо-пацифичкиот регион, каде што САД се под зголемена закана од Кина и Северна Кореја.
И додека САД ја забавуваат помошта, европските земји ја преземаат водечката улога. Според податоците од германскиот институт Кил, европските донатори досега ѝ обезбедиле на Украина 72 милијарди евра воена помош, додека САД обезбедиле 65 милијарди евра.
Сепак, експертите истакнуваат дека квантитетот не е единствениот критериум. Даниел Бејман од Центарот за стратешки и меѓународни студии предупредува дека „некои од потребите на Украина можат да ги задоволат само САД“, особено кога станува збор за одбрана од балистички ракети.
„Прекинот на испораките на тие ракети остава огромна дупка во воздушната одбрана на Украина“, изјави Бајман за Си-Ен-Ен.
Руските напади продолжуваат со несмалена сила
Во јуни, Русија лансираше дури 80 балистички ракети кон Украина. Иако некои од нив беа пресретнати, неколку ја пробија одбраната и предизвикаа големи загуби – минатата недела 21 лице беше убиено во Днепар, а една недела претходно уште 21 лице беше убиено во Киев.
Експертите предупредуваат дека ваквите напади би можеле да станат почести ако Украина остане без системите „Патриот“. Украинската војска моментално има само околу шест системи „Патриот“, додека Зеленски вели дека најмалку 25 би биле потребни за ефикасна одбрана.
Особено загрижува тоа што паузата од страна на САД влијае не само на идната помош, туку и на пратките што веќе се одобрени и испратени – и требаше да пристигнат во Украина во наредните денови.
Путин добива на време.
Одлуката на администрацијата на Трамп дополнително ја зајакнува стратегијата на Русија, велат аналитичарите од Институтот за проучување на војната (ISW). Кога Вашингтон претходно ја забави помошта, Русија постигна напредок – во февруари ја освои Авдијевка, а во март напредуваше кон Курск кога САД привремено го прекинаа споделувањето на разузнавачки податоци, објавува Индекс .
ISW предупредува дека ваквите паузи ја потврдуваат теоријата на рускиот претседател Владимир Путин дека Русија ќе победи со тоа што ќе го исцрпи Западот и ќе чека поддршката за Украина да се намали.
За Украинците, кои веќе три години се бранат од агресијата на многу посилен противник, оваа одлука не е само уште еден предизвик – туку потенцијално смртоносна одлука што води до катастрофа.