Доналд Трамп сака да стави крај на програмата за поддршка на американската индустрија за полупроводници . Во своето прво обраќање до Конгресот по неговиот реизбор, американскиот претседател ја објави својата намера да го укине Законот за чипови и наука – закон вреден над 50 милијарди долари наменет за поттикнување на домашното производство на чипови.
„Овој ваш закон за чипови е ужасна, страшна работа. Ние даваме стотици милијарди долари, а тоа не значи ништо. Тие ни ги земаат парите и не ги трошат правилно“, им рече Трамп на конгресмените.
„Тоа треба целосно да се укине, а преостанатите средства, господине претседателе, да се искористат за намалување на нашиот огромен долг“, додаде американскиот претседател.
Законот за ЧИПС и наука претставува една од најамбициозните програми за индустриска политика во поновата американска историја. Усвоен во август 2022 година со цел да се врати критичното производство на полупроводници на американска почва по децении преселување во азиските земји . За време на пандемијата, Америка ги почувствува последиците од нејзината зависност од странските производители кога недостигот на чипови парализираше бројни индустрии – од автомобилската до технологијата.
Законот предвидуваше доделување на 39 милијарди долари за директни субвенции за производствени компании и дополнителни 13,2 милијарди долари за истражувачки и развојни проекти. Законот за ЧИПС не е само економска, туку и безбедносна стратегија, дизајнирана како одговор на кинеската доминација во синџирот на снабдување и растечките тензии околу Тајван , остров кој произведува околу 90% од најнапредните чипови во светот.
Тајванскиот гигант ги зголемува инвестициите и покрај неизвесноста
Иронично, истиот ден кога Трамп го објави својот став за Законот за чипови, TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company), најголемиот светски производител на напредни чипови, најави зголемување на своите инвестиции во американските фабрики.
TSMC планира да инвестира дополнителни 100 милијарди долари во производствен капацитет во САД, со што вкупната инвестиција ќе достигне импресивни 165 милијарди долари. Оваа одлука доаѓа неколку месеци откако компанијата доби стимулации од 6,6 милијарди долари преку Законот за ЧИПС.
Министерот за трговија Хауард Лутник тврди дека тарифната политика на Трамп е одговорна за привлекување странски производители: „Новите царини ја прават американската почва поатрактивна за производство, дури и без директни субвенции. Компаниите сега доаѓаат сами наместо ние да ги привлекуваме со пари“.
Лутник истакна дека владата нема да обезбеди нови субвенции за ТСМЦ, иако компанијата теоретски се квалификува за даночен кредит од 25 отсто за производствени инвестиции. Според достапните податоци, тајванскиот гигант досега има повлечено само 1,5 милијарди долари од вкупно доделените средства.
Експертите предупредуваат: Укинувањето на програмата ќе го загрози технолошкиот суверенитет
Најавата за потенцијално укинување на Законот за CHIPS предизвика загриженост кај државните службеници и претставниците на индустријата.
„Законот за ЧИПС е причината поради која Микрон инвестира 100 милијарди долари и планира да отвори 50.000 нови работни места во централен Њујорк. Трамп само рече дека сака да го уништи“, предупреди Кети Хочул, гувернерот на Њујорк.
Конгресменот Грег Стентон од Аризона беше уште подиректен: „Ова е фронтален напад врз нашата индустрија за полупроводници и десетици илјади вредни работници во Аризона“.
Експертите од индустријата истакнуваат дека моменталниот моментум во развојот на американското производство на чипови не дојде преку ноќ, туку е резултат на стратешка визија и значителни стимулации . Според Министерството за трговија, Законот за CHIPS досега има доделено 32,5 милијарди долари грантови и околу 5,5 милијарди долари заеми на 32 компании кои спроведуваат 48 проекти во 23 американски држави.
Меѓу најголемите корисници на програмата се американски Интел со 8,5 милијарди долари, јужнокорејски Самсунг со 6,4 милијарди долари, Микрон со 6,1 милијарда долари и GlobalFoundries со 1,5 милијарди долари.
Додека се вжештува политичката дебата, финансиската состојба на американската држава останува алармантна. Федералниот долг на САД надминува 36,2 трилиони долари, што претставува дури 123% од годишниот национален приход . Администрацијата на Трамп смета дека елиминирањето на индустриските субвенции е еден начин да се намали овој огромен финансиски товар.
Аналитичарите забележуваат дека индустријата за полупроводници е стратешки сектор од кој зависи многу повеќе од економскиот просперитет – таа е во прашање за технолошкиот суверенитет и националната безбедност во ера на сè поинтензивна глобална конкуренција.